Ulrich von Jungingen— 1360–1410, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zginął w bitwie pod Grunwaldem.

Zawisza Czarny z Garbowa— (ok. 1370-1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

klechdania— klechdy, bajania, przesadzone opowieści.

opat— przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.

pogorzel(daw.) — pożar.

domosko— dziś popr.: domostwo.

kasztel(daw.) — zameczek, niewielka twierdza.

chełpić się— chwalić się.

krzepki— mocny, silny.

war— ukrop, wrzątek.

Władysław II Jagiełło— (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.

wnęki— (gw.) wnuki.

nowoća. nowina— świeżo wykarczowane pole.

ruń— wschodząca roślinność.

świerzopa— klacz.

godny(daw.) — porządny, solidny.

kasztelania— jednostka urzędowo-terytorialna w dawnej Polsce.

Władysław II Jagiełło— (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.

kasztel(daw.) — zameczek, niewielka twierdza.

opat— przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.

sklep(daw.) — piwnica.

niepożyty(daw.) — niedający się zniszczyć, pokonać.

wojna Grzymalitów z Nałęczami— wojna domowa w Wielkopolsce, toczona w latach 1382–1385 między przedstawicielami dwóch rodów możnowładców. Konflikt wynikał z różnych koncepcji obsadzenia tronu polskiego po wygaśnięciu linii Piastów.

domosko— dziś popr.: domostwo.

gorzeć(daw.) — palić się.

wiera(daw.) — prawda.

aże mi czasem cudnie— aż się czasem dziwię.

Janusz I Starszy (Warszawski)— (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.

żywili— dziś popr.: żyli.

siedną— dziś popr.: siądą.

prawy(daw.) — prawdziwy.

karbowy— osoba nadzorująca pracę chłopów.

czeladź(daw.) — służba.

godnie(daw.) — porządnie, solidnie.

jeno(daw.) — tylko.

boćkać— całować.

głownia— palący się lub spalony kawałek drewna.

sczeznąć(daw.) — umrzeć, zginąć.

najtęższy(daw.) — najsilniejszy.

wolej(daw.) — lepiej.

podogonie— część ciała zwierzęcia znajdująca się pod ogonem; zad.

solówka— naczynie na sól.

wygodzić(daw.) — spełnić czyjeś życzenie, zadowolić kogoś.

grzywna— śrdw. jednostka monetarna, wartość określonej wagi kruszcu.

suty(daw.) — wystawny, obfity.

gądek(daw.) — grajek, muzyk, od „gędźba”: muzyka.

książę— w dawnej polszczyźnie rzeczownik rodzaju nijakiego.

czatownia(daw.) — wartownia.

drzewiej(daw.) — dawniej.

Konrad von Jungingen— 1355–1407, wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393-1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi.

książęta na Płocku— Ziemowit IV i Aleksandra Olgierdówna.

zabawić(daw.) — przebywać, pozostawać.

szranki— ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej rycerski bądź pojedynek, przen. sam turniej.

niebytność— nieobecność.

umknąć czci— postąpić niehonorowo.

Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim— (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.

odjąć się(daw.) — umknąć a. uniknąć czegoś.

wielki komtur— w zakonie krzyżackim zastępca wielkiego mistrza.

jeno(daw.) — tylko.

Aleksandra Olgierdówna— (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV.

Zawisza Czarny z Garbowa— (ok. 1370-1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

Mikołaj Powała z Taczewa— (ok. 1380–ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.

Paweł (Paszko) zwany Złodziej z Biskupic— rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.

odkazać(daw.) — odpowiedzieć.

prawić(daw.) — mówić.

zafrasować się(daw.) — zasmucić się.

tedy(daw.) — więc, zatem.

zrok(daw.) — umówione miejsce i czas spotkania.

wielki szatny— w zakonie krzyżackim zajmował się szatami, a także pancerzami i uzbrojeniem.

spuścić się z tajemnicy— wyznać tajemnicę.

skroś tej przyczyny(daw.) — z tego powodu.

praw był(daw.) — miał rację.

cudować się(daw.) — dziwić się.

jeno(daw.) — tylko.

grzywna— śrdw. jednostka monetarna, wartość określonej wagi kruszcu.

rad(daw.) — zadowolony.

folgować(daw.) — traktować łagodniej.

przygodzić się(daw.) — przydarzyć się.

Zawisza Czarny z Garbowa— (ok. 1370-1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

zresztą— tu: poza tym.

Ulrich von Jungingen— 1360–1410, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zginął w bitwie pod Grunwaldem.

prawy(daw.) — prawdziwy.

któren— dziś popr.: który.

pono(daw.) — ponoć, podobno.

dybać(daw.) — czyhać.

w rzeczy(daw.) — w rzeczywistości.

Zyndram z Maszkowic— (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.

Konrad von Jungingen— 1355–1407, wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393-1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi.

Ulrich von Jungingen— 1360–1410, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zginął w bitwie pod Grunwaldem.

czeladź(daw.) — służba.

prawo niemieckiea. prawo magdeburskie— wzorowane na prawie miejskim Magdeburga, mogło dotyczyć także lokacji wsi.

włodyka— rycerz, zwłaszcza niemajętny bądź bez pełni praw stanowych.

rad(daw.) — chętnie.

sałhan(z ukr.) — naczynie na sadło.

spyża(daw.) — pożywienie, prowiant.

św. Brygida Szwedzka— (1303-1373), święta, wizjonerka, pisarka i teolog, założycielka zakonu brygidek.

najprzedniejszy(daw.) — najlepszy.

do cna— całkiem, zupełnie.

włodyka— rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw stanowych.

chełpliwość— skłonność do chwalenia się.

Władysław II Jagiełło— (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.

zabawić(daw.) — przebywać, pozostawać.

wyjaśniony— tu: rozjaśniony.

Zyndram z Maszkowic— (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.

wraz(daw.) — zaraz, wkrótce.

bogdaj— tu: kto wie, czy.

zgorzeć(daw.) — spalić się.

tedy(daw.) — więc, zatem.

tur(daw.) — wymarły ssak leśny z rodziny parzystokopytnych.

Mazowsze— Mazowsze było wówczas samodzielnym organizmem politycznym, rządzonym przez książąt z dynastii Piastów.