wedle(daw.) — obok.

uznać— tu: rozpoznać.

zabaczyć(daw.) — zapomnieć.

wskórać— zdziałać.

Aleksandra Olgierdówna— (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV.

rodzona— siostra.

kniaź— książę.

Skirgiełło— (ok. 1355–1394), brat i bliski współpracownik Jagiełły, z jego ramienia namiestnik Litwy.

Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim— (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.

stolec(daw.) — tron.

nawidzieć(daw.) — lubić, kochać.

Kirgiełły— właśc. Skirgiełły.

utrefić— (o włosach) ułożyć w loki.

przepomnieć(daw.) — zapomnieć.

władnie— dziś popr.: włada.

Janusz I Starszy (Warszawski)— (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.

krzyw(daw.) — niechętny, obrażony.

Anna Danuta— (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).

zali(daw.) — czy.

wicher— tu: wichrzyciel.

frasobliwy(daw.) — smutny.

Zawisza Czarny z Garbowa— (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

nie masz(daw.) — nie ma.

Marcin (Marcisz) z Wrocimowic— (zm. 1442), polski rycerz niemieckiego pochodzenia, starosta łowicki.

Mikołaj Powała z Taczewa— (ok. 1380–ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.

św. Jerzy— męczennik z III–IV w., patron rycerzy.

nałęczka(daw.) — chusta służąca jako przepaska na głowę.

prawy(daw.) — prawdziwy.

rzewliwy(daw.) — smutny.

rzezać(daw.) — zarzynać, zabijać.

kmieć— zamożny chłop, posiadający własne gospodarstwo.

żywie— dziś popr.: żyje.

dla— tu: z powodu.

Aleksandra Olgierdówna— (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV.

któren— dziś popr.: który.

skwapliwie(daw.) — chętnie.

Geldria— prowincja Holandii położona pomiędzy rzekami IJssel, Moza i Ren.

szranki(daw.) — drewniane ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej rycerski, przen. sam turniej.

rad(daw.) — zadowolony.

Pax(łac.) — pokój, tu: Spokój!.

Ziemowit IV— (ok. 1352–1426), książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, długo występował jako przeciwnik Jagiełły, dał się poznać jako dobry administrator.

Janusz I Starszy (Warszawski)— (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.

przyczyniać się(daw.) — wstawiać się.

Aleksandra Olgierdówna— (ok. 1370–1434), córka wielkiego księcia Litwy Olgierda, siostra Władysława II Jagiełły, żona księcia mazowieckiego Ziemowita IV.

śluzya. ślozy(daw.) — łzy.

prawić(daw.) — mówić, opowiadać.

niewiasta— tu: żona.

mdły(daw.) — słaby.

znajęcy— dziś popr.: znający.

radzi(daw.) — chętnie.

Janusz I Starszy (Warszawski)— (ok. 1346–1429), książę mazowiecki, lennik Władysława Jagiełły.

Anna Danuta— (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).

wszelako(daw.) — jednak.

Mikołaj Powała z Taczewa— (ok. 1380–ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.

komtur— zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy.

pomiarkować(daw.) — zorientować się, zrozumieć.

templariusze— zakon rycerski, założony ok. 1120 w Jerozolimie, pełna nazwa: Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona. Upadek zakonu spowodowały oskarżenia króla Francji Filipa IV Pięknego (1268-1314), poważnie zadłużonego u zakonu. Oskarżenia dotyczyły świętokradztwa, herezji, czarów, oraz spisków z poganami. Francuska gałąź zakonu została skasowana w 1311, a wielu spośród zakonników, włącznie z wielkim mistrzem Jakubem de Mollay i 54 najwyższymi dostojnikami, spalono na stosie. Ostatecznie zakon został zawieszony przez papieża w 1317.

bajczarz— dziś popr.: bajarz.

wadzić(daw.) — przeszkadzać.

mierzić(daw.) — wzbudzać odrazę, niechęć.

Władysław II Jagiełło— (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.

Zyndram z Maszkowic— (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.

jagody(daw.) — policzki.

zrazu— najpierw.

osiedzieć się(daw.) — pozostać, przetrwać w danym miejscu a. na danym stanowisku.

przedniejsi(daw.) — ważniejsi, dostojniejsi.

dworscy— dworzanie.

zmiarkować— zrozumieć, zorientować się.

pergamin— specjalnie preparowana skóra zwierzęca, przystosowana do pisania na niej; tu: dokumenty.

jeno(daw.) — tylko.

rad(daw.) — chętnie.

zgoła(daw.) — całkiem.

Ziemowit IV— (ok. 1352–1426) książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, długo występował jako przeciwnik Jagiełły, dał się poznać jako dobry administrator.

wywodzić(daw.) — wyprowadzać.

kniaź— książę.

ongi(daw.) — dawniej, wcześniej.

rum(daw.) — rumor, hałas, zamieszanie.

bogdaj— bodaj, nawet.

bramować— obszywać brzegi.

iście(daw.) — naprawdę.

prawy(daw.) — prawdziwy.

Geldria— prowincja Holandii położona pomiędzy rzekami IJssel, Moza i Ren.

baczność— uwaga.

pewnikiem(daw.) — na pewno.

olsnąć(daw.) — oślepnąć.

wiera(daw.) — naprawdę.

spólniczki— dziś popr.: wspólniczki.

gądek(daw.) — grajek, muzyk, od „gędźba”: muzyka.

drzewiej(daw.) — dawniej.

Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim— (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.

skroś tej przyczyny(daw.) — dlatego.

godzić(daw.) — tu: celować.

zali(daw.) — czy.

statek(daw.) — stateczność.

wraz(daw.) — zaraz.

powrósło(daw.) — gruby sznur, powróz.

szwank(z niem.) — szkoda.

szranki(daw.) — drewniane ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej rycerski, przen. sam turniej.

wyszlamować— wyjąć (metafora odnosząca się do wyjmowania szlamu z cieku wodnego).

do cna(daw.) — całkiem.

pustota(daw.) — lekkomyślność i skłonność do figlów.

wolej(daw.) — lepiej.

atoli(daw.) — jednak.

wywczas(daw.) — odpoczynek.

przydać(daw.) — dodać.

chycić— dziś popr.: chwycić.

rozsierdzić się(daw.) — zezłościć się.

komtur— zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy.

mitręga(daw.) — trud bądź zwlekanie.

wygodzić(daw.) — dogodzić.