sforny— tu: walczący w szyku.
odyniec— samiec dzika.
wymiarkować— tu: wywnioskować.
czata(daw.) — straż.
wykrot— dziura w ziemi po wyrwanym z korzeniami drzewie.
kowanie— dziś popr.: kucie.
wieść(daw.) — prowadzić.
włodyka— rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw stanowych.
bojara. bojarzyn— szlachcic ruski, wołoski a. litewski.
wedle(daw.) — obok.
Anna Danuta— (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).
Bi den rôsen er wol mac tandaradei!/ merken wa mir'z houbet lac…— pieśń autorstwa Walthera von der Vogelweide, (1170–1230). W przekładzie Leopolda Staffa powyższy fragment brzmi: [Śmiałby się może/ Ktoby czasem/ Przechodził i przystanął tam]/ Zaraz by po różach zgadł/ Tandaradei!/ Mej leżącej głowy ślad.
berdysz— szeroki topór na długim drzewcu.
krzepko(daw.) — mocno.
mierzyna. mierzynek— koń niewielkiego wzrostu.
krzeczot— ptak drapieżny podobny do sokoła.
dziryt— włócznia.
jąća. imać(daw.) — chwycić.
włodyka— rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw stanowych.
chojar(daw.) — wysokie drzewo iglaste.
berdysz— szeroki topór na długim drzewcu.
przyjść do sprawy(daw.) — sprawić, czyli wyrównać szyk.
sforny(daw.) — uporządkowany.
przeważną— dziś popr.: przeważającą.
kropierz— długa kapa osłaniająca konia.
dzierżyć(daw.) — trzymać, tu: sprawować.
olsnąć(daw.) — oślepnąć.
związać się(daw.) — chwycić, jak w walce zapaśniczej.
mizerykordia— (od łac. misericordiaczyli miłosierdzie), krótki, wąski sztylet do dobijania rannych.
ścigły(daw.) — szybki.
stajea. stajanie— dawna miara odległości, etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać.
rajtar(z niem. Ritter— jeździec), żołnierz konny.
jeno(daw.) — tylko.
ulgnąć(daw.) — ugrzęznąć.
ruczaj(daw.) — strumyk.
knecht— żołnierz piechoty niemieckiej.
Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim— (ok. 1350–1430), wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle.
grześć— dziś popr.: grzebać.
włodyka— rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw stanowych.
pierzchać(daw.) — uciekać.
kniaź— książę.
szczuka— szczupak.
zali(daw.) — czy.
mycka— mała, okrągła czapka.
Saracenów— tu ogólnie: pogan. Saraceni— Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów.
mizerykordia— (od łac. misericordiaczyli miłosierdzie), krótki, wąski sztylet do dobijania rannych.
bronić— tu: zabraniać.
w lot— szybko.
Geldria— prowincja Holandii położona pomiędzy rzekami IJssel, Moza i Ren.
św. Jerzy— męczennik z III–IV w., patron rycerzy.
wraz— tu: zaraz.
starościc(daw.) — syn starosty.
upowszechnion— dziś popr.: rozpowszechniony.
niepomiernie(daw.) — bardzo.
któren— dziś popr.: który.
komtur— zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy.
glejt(daw.) — list żelazny, dokument wystawiany przez władzę, zapewniający swobodę poruszania się po podlegającym jej terenie.
łyko— włóknista tkanka roślinna przewodząca wodę.
jąć(daw.) — zacząć.
członki— kończyny.
folga(daw.) — tu: ulga.
pokrzepić— wzmocnić.
synowie Beliala— przen. poganie; Beliala. Baal— bożek pogański wspominany w Starym Testamencie.
na leśne jabłko— dziś: na kwaśne jabłko.
powsinoga(daw.) — włóczęga.
baczyć(daw.) — patrzeć, uważać, zwracać uwagę.
łgać(daw.) — kłamać.
bukłak— skórzany worek do przewożenia płynów.
kwarta— dawna miara objętości, zwykle ok. 1 litra.
oddziele— dziś popr.: oddziale.
kumys— napój alkoholowy ze sfermentowanego mleka, najczęściej mleka klaczy.
skomoroch(daw.) — wędrowny śpiewak, zwł. słowiański.
żywo(daw.) — szybko.
komturia— jednostka administracyjna w zakonie krzyżackim.
bez przestanku(daw.) — bez przerwy.
zali(daw.) — czy.
jeno(daw.) — tylko.
branka(daw.) — porwana kobieta.
Anna Danuta— (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).
siła(daw.) — wiele.
komtur— zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy.
nie stawać(daw.) — nie starczyć.
gorze(ze starop. gorzeć: palić się) — biada, nieszczęście, niebezpieczeństwo.
prawić(daw.) — mówić.
prawy(daw.) — prawdziwy.
przezpieczny(daw.) — bezpieczny.
chycić— dziś popr.: chwycić.
wył— domyślnie: w piekle.
świętokupstwo— symonia, sprzedaż godności i sakramentów kościelnych; tu mowa o sprzedaży relikwii.
wskróś tej przyczyny(daw.) — dlatego, z tej przyczyny.
onej(daw.) — tej.
pewnikiem(daw.) — na pewno.
wymiarkować(daw.) — wywnioskować.
przeto(daw.) — więc, zatem.
Geldria— prowincja Holandii położona pomiędzy rzekami IJssel, Moza i Ren.
któren— dziś popr.: który.
opatrzyć(daw.) — przygotować, zaopatrzyć.
kolczuga— zbroja wykonana z metalowych kółek.
nie pogrzebione— dziś popr.: niepogrzebane.
jąć(daw.) — zacząć.
wyciski— odciski, ślady.
baczyć(daw.) — patrzeć, uważać, zwracać uwagę.
jeno(daw.) — tylko.
Arnoldów(daw.) — Arnoldowy, Arnolda.
łacno(daw.) — łatwo.
któren— dziś popr.: który.
wyszlakować(daw.) — wytropić.
godnie(daw.) — porządnie, solidnie.
nie masz(daw.) — nie ma.
zatajony(daw.) — przyczajony, ukryty.
kiścień— rodzaj broni obuchowej składającej się z drzewca, łańcucha i umieszczonej na jego końcu kuli; często (jak w tym przypadku) błędne określenie broni podobnej do maczugi z nabijaną czymś twardym główką.
nie lza im(daw.) — nie mogą.
komtur— zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy.
żywie— dziś popr.: żyje.
dufać(daw.) — ufać, zwł. nadmiernie.
zabaczyć(daw.) — zapomnieć.
Mikołaj Powała z Taczewa— (ok. 1380–ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.
Paszko (Paweł) z Biskupic, zwany Złodziej— rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.
Zyndram z Maszkowic— (zm. ok. 1414) polski rycerz niemieckiego pochodzenia.
ułomek(daw.) — słabeusz.
przezpieczny(daw.) — bezpieczny.
miast(daw.) — zamiast.
powsinoga(daw.) — włóczęga.
tedy(daw.) — więc, zatem.
łacno(daw.) — łatwo.
zataić(daw.) — przyczaić, ukryć.