substancja (z łac.) — rzecz, przedmiot, obiekt materialny; tu: spadek.

periculosus (łac.) — niebezpieczny.

vacat (łac.; 3 os. lp. cz. ter.) — wolny.

praeparationes (łac.) — przygotowania.

suponować (z łac.) — przypuszczać, podsuwać komuś jakąś myśl, sugerować.

arcana — tajniki, sekretne sposoby, zasady.

Ja w tym, że te dwa wesela (…) będą — Ja tego dopilnuję, żeby te dwa wesela się odbyły.

pludry (przestarz.) — krótkie, szerokie spodnie.

veni, vidi, vici (łac.) — przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem.

auxilium (łac.) — pomoc.

atencja (z łac. attentio: uwaga; przestarz.) — poważanie, szacunek, względy.

stadło — małżeństwo.

snadnie (przestarz.) — łatwo.

niesnaski — sprzeczki, kłótnie.

trzos — woreczek na pieniądze.

pedogra — właść. podagra, choroba, zwana też dną moczanową.

samotrzeć (przestarz.) — w trzy osoby.

teatrum (łac.) — teatr.

królestwo — para królewska;

konfident (z łac.) — powiernik.

kompania — towarzystwo.

stalla (z łac.) — ozdobna ława w kościele.

mamli — forma z partykułą li; czyż mam.

podskryptum — właść. postscriptum (łac.), dopisek do listu.

dyferencja (z łac.) — różnica.

dworzec — tu: dwór, posiadłość.

personaliter (łac.) — osobiście.

solitudo (łac.) — samotność.

orda (hist., z tur.) — państwo, obóz lub wojsko tatarskie.

fortunnie — szczęśliwie; por. fortuna: los, szczęście.

czambuł (z ukr.) — tatarski oddział zbrojny.

signum (łac.) — znak.

permisja (z łac.) — pozwolenie.

szczwać (przestarz.) — szczuć.

nicpotem — tu: do niczego.

drop — ptak z rzędu żurawi.

fortissime (wł.) — coraz głośniej.

rekuza (przestarz., z łac.) — odmowa ręki starającemu się.

zapamiętywa (daw.) — dziś: zapamiętuje.

błam — zszyte skóry do podszycia płaszcza.

któren (daw.) — dziś: który.

siostrzeński — dziś popr. siostrzany.

afekt (z łac.) — emocja, przest. sympatia, miłość.

wstawać do dnia (daw.) — wstawać przed świtem.

pasować się (przestarz.) — walczyć.

spuścić — tu: zwierzyć.

kontent (przestarz., z łac.) — zadowolony.

eksperiencja (z łac.) — doświedczenie.

sedes (z łac. sedeo, sedere: siedzieć) — tu w znaczeniu ogólnym, bliskim łacińskiemu źródłu słowa: miejsce, na którym się siedzi.

gdzie (…) obrały — gdzie mają miejsce.

modestia (przestarz., z łac.) — skromność.

censura candidatorum (łac.) — kontrola, ocena kandydatów.

absolutum dominium (łac.) — władza absolutna.

opinio publica (łac.) — opinia publiczna.

sentencja (z łac.) — maksyma, sąd.

quod attinet (łac.) — co dotyczy.

in principio (łac.) — w zasadzie.

nozdrzech — dziś popr. nozdrzach.

nawa — tu: okręt.

żywie (daw.) — dziś: żyje.

impedimenta (z łac.) — przeszkody.

familiant (z łac.) — tu: przyjaciel.

mir — tu: szacunek, posłuch.

desiderata (łac.) — żądania.

invenit (łac.) — stworzył, wykonał.

kiep (przestarz.) — głupiec, dureń.

colloquium (łac.) — rozmowa.

na wyprzodki (daw.) — na wyścigi, jeden przez drugiego.

rezolut (daw.) — człowiek bystry, śmiały.

pasierzb — właść. pasierb, tu: obcy, nietutejszy.

przygodzić się komuś (przestarz.) — spotkać kogoś.

flukta (z łac.) — tu: wody.

luna — tu: księżyc.

ciemięga (przestarz.) — człowiek niezdarny, niedołęga.

mówny (daw.) — wygadany.

respons (łac.) — odpowiedź.

discordia (z łac.) — niezgoda.

abominacja (z łac.) — obrzydzenie, wstręt.

beknąć — tu: zapłakać; por: beczeć.

skaptować (z łac.) — pozyskać, zjednać.

od trafunku (przestarz.) — na wszelki wypadek, gdyby coś się przytrafiło.

werdo (z niem.) — kto tam.

paliwoda (przestarz.) — człowiek lekkomyślny, nieodpowiedzialny.

oświeconym — tu: oświetlonym.

grasant (z łac., przestarz.) — rabuś, łupieżca.

melankolia (daw.) — dziś popr.: melancholia, głęboki smutek.

driakiew — roślina lecznicza, tu przen lekarstwo.

imainować (z łac.) — popr. imaginować, wyobrażać.

proverbium (łac.) — przysłowie.

samoczwart (przestarz.) — w towarzystwie złożonym z czterech osób.

substancja (z łac., daw.) — mienie, majątek.

raić (przestarz.) — polecać, swatać.

de publicis (łac.) — o sprawach publicznych.

dufać (daw.) — ufać.

zrękowiny (daw.) — zaręczyny.

trocha (daw.) — trochę.

słabować (daw.) — chorować.

ile że (przetarz.) — jako że, ponieważ.

konfident — tu: człowiek zaufany, osoba, której można się zwierzyć.

ordyniec — Tatar należący do ordy.

burzan (z ukr.) — chwast stepowy tworzący gęste zarośla.

argumentum (łac.) — argument, dowód.

barbarus (łac.) — człowiek prymitywny, niecywilizowany.

bezprzestannie (daw.) — nieustannie.

konfuzja (z łac.) — zmieszanie, zakłopotanie.

banit (z łac.) — dziś popr. banita, wygnaniec.

mitręga — zwłoka.

spostponować (z łac.) — zlekceważyć.

konkordia (z łac.) — zgoda.

komiliton (z łac., przestarz.) — towarzysz broni.

krzepciej (st. najwyższy od przysłówka: krzepko) — silniej.

kluba — dawne narzędzie tortur; brać kogo w kluby: dyscyplinować.

murza (z pers.) — wódz, książę tatarski.

trzy prządki (…) żywota — nawiązanie do mit. gr., według której trzy Parki przędły nić ludzkiego życia.

wywiuczyć (z tur., przestarz.) — rozładować, zdjąć bagaż z grzbietu zwierzęcia.

semen (z ukr.) — nadworny kozak z Rusi.

dragan (z fr.) — żołnierz lekkiej jazdy.

ciura (daw.) — pachołek.

potencja (z łac.) — siła, potęga.

praemium (łac.) — nagroda, zapłata.

deliberacja (z łac.) — rozmyślanie, rozważanie.

pauper (z łac.) — biedak, ubogi chłopiec utrzymujący się z jałmużny, ulicznik.

silentium (łac.) — cisza.

dufać (daw.) — dziś: ufać.

monstrum (łac.) — potwór.

praesidium (łac.) — obrona.

kosztur (daw.) — narzędzie do sadzenia drzewek, por. kostur.

assentior (łac.) — zgadzam się.

fortalicja (z łac.) — budowla obronna lub umocniony dwór szlachecki.

grzeczny (daw.) — do rzeczy (od: k” rzeczy), porządny.

bene natus (łac.) — dobrze urodzony, szlachcic.

posesjonat (z łac.) — posiadacz ziemski.

imparitatem (łac.) — nierówność; tu: o zarzucie niższości stanu.

mechera (gw., przestarz.) — pęcherz wieprzowy.

kopa (daw.) — sześćdziesiąt sztuk.

personat (z łac.) — osobistość.

ex quo (łac.) — z których, od których.

mir (daw.) — posłuch, szacunek.

marcypan — dziś popr. marcepan.

czwanić — popisywać się.

zagończyk (hist.) — żołnierz doświadczony w walce na tyłach wroga, zwł. oddziałów tatarskich.

rarytet — rzadkość, osobliwość; dziś popr. rarytas.

inkursja (daw.) — napad.

agricola (łac.) — rolnik; tu w M lm.