Znano różne w świecie lisy:

Był więc lis Ancymon Łysy;

Pospolity lisek rudy,

Pełen sprytu i obłudy;

Lis niebieski – wielka sknera;

Zezowaty lis – przechera;

Czarny lisek ogoniasty;

Lis Patrycy Jedenasty;

Srebrny lis niezwykle szczwany;

Lis Mikita spod Oszmiany;

Lis Telesfor farbowany,

Niebezpieczny i zawzięty;

Lis Wincenty, lis Walenty,

Lecz nie było w świecie lisa

Ponad lisa Witalisa.

Miał Witalis taki ogon,

Że nie było wprost nikogo,

Kto nie stanąłby zdumiony:

Taki ogon nad ogony!

I falisty, i puszysty,

I niezwykle zamaszysty,

I ruchliwy na kształt kity –

Niezrównany, znakomity!

Gdy Witalis kroczył drogą,

Wpierw widziano jego ogon,

Co jak ruda chmura zwisa,

A dopiero potem – lisa.

Gdy się lis pogrążył we śnie,

Dziesięć ptaków jednocześnie

W tym ogonie wiło gniazda,

Niosło jajka, potem – jazda!

Lis się budził niespodzianie

I – jadł ptaszki na śniadanie.

Gdy Witalis przed wieczorem

Kucnął sobie nad jeziorem

I potrząsnął swym ogonem,

Wszystkie rybki, zachwycone,

Wypływały bardzo prędko

Za ogonem jak za wędką:

Lis je w sosie wyśmienitym

Jadł na obiad z apetytem.

Był Witalis maści rudej,

Niezbyt gruby, niezbyt chudy,

Miał na prawym oku bielmo

I był szelmą. Strasznym szelmą!

Miał rozumu za dziesięciu,

Toteż w każdym przedsięwzięciu

Wprawiał w podziw swoim sprytem,

Wyrobieniem znakomitym,

Orientacją doskonałą

I dowcipem, jakich mało!

A miał w sobie tyle dumy,

Jakby wszystkie zjadł rozumy.

Jest na wschodzie miasto Łomża.

Gdy na wschód się dalej zdąża,

Las wyrasta na bezkresie,

Ciemny wąwóz jest w tym lesie,

W tym wąwozie lis miał jamę,

A w tej jamie – dziwy same.

Więc lusterko posrebrzane,

Które z tego było znane,

Że gdy czyhał ktoś na lisa,

Powstawała na nim rysa.

Prócz lusterka miał pudełko,

Dokąd zajrzeć mógł przez szkiełko,

By ustalić w sposób łatwy,

Gdzie zimują kuropatwy

Lub na skraju jakiej łączki

Zabawiają się zajączki.

Miał prócz tego srebrną misę

Z ozdobami i napisem:

"Misa lisa Witalisa."

Zawsze pełna była misa

I nic z niej nie ubywało,

Choć Witalis jadł niemało.

Miał ponadto złoty grzebień,

Bowiem bardzo dbał o siebie,

I grzebieniem tym starannie

Czesał ogon nieustannie:

Rozczesywał raz i wtóry

Z góry na dół i do góry,

I raz jeszcze, i na nowo

Rozczesywał – daję słowo!

Był Witalis rodem z Polski,

Lecz kapelusz miał tyrolski,

W którym było mu do twarzy,

Choć wyglądał nieco starzej.

Raz posłyszał, że niedźwiedzie

Są w tym roku w wielkiej biedzie,

Więc nie tracąc chwili czasu,

Żwawo udał się do lasu.

Przyszedł grzeczny, miły, gładki:

– Cóż, robaczki? Cóż, niedźwiadki?

Krucho z wami? Chodzą gadki,

Że bezmięsne już obiadki

Jeść musicie! Ziółka, kwiatki,

Trawki, listki i sałatki!

Chodzą gadki, że za miedzą

Dwa zajączki małe siedzą,

Które was za chwilę zjedzą!

Wstyd mi za was! Gdy posucha,

Niedźwiedź tylko w łapy dmucha.

Gdzie popatrzeć – chuderlaki!

Przykry mi jest widok taki!

Fe! Doprawdy, nie wypada,

Lepiej, gdy potrzebna rada,

Przyjść po radę do sąsiada.

Zawstydziły się niedźwiedzie:

– Źle się nam ostatnio wiedzie,

Poradź, poradź nam, sąsiedzie,

Powiedz, lisie Witalisie,

Jakie jest twe widzimisię?

Lis przyczesał sobie ogon

I powiedział z miną srogą:

– Chodźcie ze mną! Znam zagrodę,

W której są prosięta młode.

Jest was pięciu i dla pięciu

Będzie dzisiaj po prosięciu!

Ucieszyły się niedźwiedzie:

– Prowadź, prowadź nas, sąsiedzie!

Poszli razem leśną drogą.

Sam Witalis, prężąc ogon,

Uroczyście szedł na przedzie.

A za lisem w ślad – niedźwiedzie:

Cztery stare, jeden młody.

Poszli nocą do zagrody,

Lis obejrzał parkan, chatkę

I pociągnął za kołatkę.

– Któż to straszy dzieci nocą?

Kto przychodzi tu i po co?

– To Witalis – lis odrzecze. –

Proszę, otwórz mi, człowiecze,

Z chlewu zabrać chcę prosiaki,

Bo mam dziś apetyt taki.

Po tych słowach lis dał nurka,

A tymczasem od podwórka

Psów zjawiła się gromada.

Każdy szczeka i ujada,

Każdy groźnie zęby szczerzy,

Każdy gryzie, gdzie należy,

Aż niedźwiedzie, pełne trwogi,

Powiedziały sobie: – W nogi!

Ratuj, lisie Witalisie!

Ale psom aż w ślepiach skrzy się

I popadły w ferwor taki,

Że fruwały tylko kłaki.

Lis tymczasem, sunąc boczkiem,

Wbiegł przez furtkę drobnym kroczkiem,

Po szelmowsku mrugnął oczkiem,

Wszedł ostrożnie od kurnika,

Porwał kaczkę, gęś, indyka,

Trzy kurczaki i perliczkę,

Związał wszystko to rzemyczkiem

I, nie tracąc chwili czasu,

Pobiegł z łupem swym do lasu.

A niedźwiedzie, nieszczęśliwe,

Pogryzione, na wpół żywe,

Kulejące, głodne, chore,

Odszukały lisią norę.

– Przydybaliśmy cię, rybko!

Dosyć żartów! Wyłaź szybko,

Wyłaź, lisie Witalisie!

Lis Witalis już – po rysie

Na lusterku – poznał snadnie,

Że nań gniew niedźwiedzi spadnie.

Widząc, że mu coś zagraża,

Lis ukazał się w bandażach,

W plastrach, szmatach i gałganach:

– Spójrzcie, cały jestem w ranach!

Ogon strasznie mam zwichnięty,

Pokąsane wszystkie pięty:

Narażałem własne życie,

By was bronić należycie.

Wojna była nie na żarty,

Psy walczyły jak lamparty,

W sposób groźny i zażarty.

Lecz wyjawić mogę skromnie,

Że daleko im jest do mnie:

Gdym wyskoczył zza chałupy,

Padły pierwsze cztery trupy,

Jeden pies już po minucie

W przerażeniu wielkim uciekł,

Drugi chciał go wziąć w obronę,

Więc zabiłem go ogonem.

Cztery dalsze, poranione,

Położyły się pod płotem

I skonały wkrótce potem,

A jedynie niedobitki

Was napadły w sposób brzydki.

Cóż, dostaliście po skórze.

A dlaczego? Boście tchórze!

Zawstydziło to niedźwiedzi,

Brak im było odpowiedzi,

Więc nie żaląc się nikomu

Poszły głodne spać do domu.

– Żegnaj, lisie Witalisie!

Spać lisowi ani śni się!

Do swej jamy szybko wrócił,

Zdjął bandaże, plastry zrzucił,

Zerknął w lustro z miną błogą

I przyczesał sobie ogon.

Potem przyniósł chrustu wiązkę,

Żeby upiec sobie gąskę.

Gąska taka była wściekła,

Że na ogniu raka spiekła,

Lecz z natury była miła,

Więc się pięknie zrumieniła

I Witalis porcję tłustą

Zjadł z jabłkami i kapustą.