Изменить стиль страницы

Hic Ducatus Rschoviae, in quo praedictus fluvius, fontes suos habet, latissime extenditur, ab hocque Dux Moscoviae titulum sibi usurpat, et Ducem Rschoviae se appellat.

Voloczok, civitas et arx lignea, occidentem aequinoctialem versus 24 miliaribus a Moscovia distat, a Mozajsko 12 a Tweria 20. Leporibus albis haec provincia abundat, ibique magnus Dux saepe venationem exercere solet.

Wyelikiye Luki, arx et civitas magna lignea a Moscovia 140 miliaribus a Novogrodia magna 60 a Poloczko 36 distat, eam Lovat fluvius praeterfluit, indeque Septentrionem versus fluens, in limen lacum juxta Novogrodiam magnam ingreditur.

Можайск — деревянная крепость и городок, отстоит на восемнадцать миль к югу от Московии, от Вязьмы — на двадцать шесть; там государь иногда принимает послов различных государей, там же ежегодно охотится, ибо там — безмерное обилие зайцев, особенно белых.

Знаменитый Ольгерд и Витольд29, великие литовские князья (которых не превосходил воинственностью ни один из литовских князей) полагали границы Литвы в шести милях дальше Можайска.

ВЕЛЬСКОЕ КНЯЖЕСТВО

Вельское государство Руссии некогда имело самостоятельного государя30, который был данником великих князей Литвы, сыновей Ягеллона (от которых государь Бельского Василий отпал к князю Московии Василию и отдал ему все княжество). В этом государстве есть город Белый с крепостью; он стоит на реке Обше в глухих лесах на расстоянии шестидесяти польских миль от Московии и тридцати шести от Смоленска.

Это княжество князь Московии приписывает к своему титулу и называет себя князем Бельским.

РЖЕВСКОЕ КНЯЖЕСТВО

На территории Ржевской на берегу Волги расположен город с деревянным кремлем, названный тем же именем — Ржев. Отстоит же он на двадцать три мили к западу от Московии.

В нескольких милях к западу от этого города есть лес, называемый Волковским, в котором имеется болото Вронов; из него вытекает какая-то река, которая через две мили впадает в озеро Волго, откуда снова выходит более полноводной и по имени озера, из которого начинается, названа Волгой. Эта река, приняв в себя множество притоков, протекает через все владения московского государя, а также через Казанское и Астраханское ханства и частично через татарское Дикое Поле и, наконец, семьюдесятью устьями изливается в Каспийское море (называемое русскими Хвалынским). Эту реку московиты называют Волгой от озера Волго, из которого она вытекает. Татары же называют Эдель, а Птоломей и греки — Ра.

Это Ржевское княжество, в котором названная река берет свое начало, тянется очень далеко, и от него князь Московии присваивает себе титул, называя себя князем Ржевским.

Волочёк, город с деревянным кремлем, находится в двадцати четырех милях к юго-западу от Московии, в двенадцати от Можайска и в двадцати от Твери. Эта провинция изобилует белыми зайцами, и великий князь здесь часто охотится.

Великие Луки, кремль и большой деревянный город, находится в ста сорока милях от Московии, в шестидесяти от Новгорода Великого и в тридцати шести от Полоцка; через него протекает река Ловать и, повернув оттуда на север, впадает в озеро Ильмень неподалеку от Новгорода Великого.

Toropyecz, arx, et civitas, a Vielikie Luki decem et octo miliaribus distat, ad confinia Lithuaniae Ducatum Smolensciensem attingens sita.

Haec autem arx Toropetz cum caeteris sibi adjacentibus, videlicet Drohobus, Biela, et Brensko, cum bona Severiensis Ducatus parte, uno tempore per deditionem in magni Ducis Moscoviae poterstatem Joannis Basilii devenerunt, sub Alexandro Rege Poloniae, magnoque Duce Lithuaniae, prout latius in descriptione Regni Polonici dictum est.

DUCATUS TWERENSIS

Twerensis Ducatus, cujus titulum magnus Dux Moscoviae sibi usurpat, amplissima olim ditio erat, una ex magnis Russiae Principatibus, ad Volgam fluvium sita, 36 miliaribus distat a Moscovia. In ea est civitas Occidentem eastivalem versos Twer dicta, quam Wolga fluvius interlabitur. In altera autem Wolgae ripa castrum ligneum sibi conjunctum habet, ex cujus opposito Twercza fluvius Wolgam influit.

Haec civitas monetam argenteam propriam habet, quae valore Moscoviticae aequatur.

Tersak oppidum 10 miliaribus Polonicis a Tweria abest. Hujus olim pars dimidia Novogrodiensi, altera Twerensi Ducatui subjacebat.

Porro hic Ducatus Twerensis a Joanne Basilii, Moscoviae Principe, avo moderni Ducis occupatus est.

DUCATUS PSCO VIENSIS

Pskovia Principatus, olim amplissima sui juris ditio erat. Sed a Joanne Basilii, anno Domini 1509 occupatus est. In eo est civitas celebris totius regionis metropolis, Peskovia, gentiliter Pskow dicta, ad lacum Pskowa dictum sita, ex quo ejusdem nominis fluvius emergit, ac mediam civitatem interfluit, indeque sex miliaribus emensis in lacum Czuczko, vel Czudzin dictum ingreditur.

Sola autem Pskovia in toto Moscwi imperio muro cincta est, quae in quatuor partes dividitur, et earum singulae suis moenibus clauduntur.

Distatque haec civitas Occidentem versus a Novogrodia magna 36 miliaribus, a Vielikije Luki, et a Riga Livoniae metropoli 60.

Facilis ex Pskovia in mare Balticum esset navigatio, sed scopuli quidam non longe ab Iwanow Gorod, et Nerva castris, in finibus Livoniae impedimento sunt, ubi 2 miliaribus emensis Nerva fluvius pluribus fluviis haustis in mare exoneratur.

Hanc civitatem anno supra dicto Moscoviae Dux proditione sacerdotum occupavit, civibusque in Moscoviam abductis, et in eorum locum Moscovitis substitutis libertatem Pskoviensium, quam strenue multis annis propugnabant, prorsus diminuit, ejusque titulum sibi usurpat.

Торопец, кремль и город, отстоит от Великих Лук на восемнадцать миль и у рубежей Литвы граничит с княжеством Смоленским.

Этот кремль Торопец с прочими прилежащими к нему, а именно, Дорогобужем, Белым и Брянском, с доброй частью Северского княжества одновременно отдались под власть великого князя Московии Иоанна Васильевича; о том же, как он был под властью Александра, короля Польского и великого князя Литовского, подробнее сказано в описании королевства Польского.

КНЯЖЕСТВО ТВЕРСКОЕ

Тверское княжество, титул которого присваивает себе великий князь Московии, некогда было обширнейшим владением, одним из больших государств Руссии, расположенным на берегу Волги; оно отстоит от Московии на тридцать шесть миль. В его юго-западной части находится город Тверь, который пересекает река Волга. На другом же берегу Волги он имеет присоединенную к себе деревянную крепость, с противоположной стороны которой впадает в Волгу река Тверца.

Этот город имеет собственную серебряную монету, которая по стоимости равняется московитской.

Город Торжок находится в десяти польских милях от Твери. Одна половина его принадлежала некогда Новгородскому княжеству, а другая — Тверскому.

Впоследствии это Тверское княжество было захвачено государем Московии Иоанном Васильевичем, дедом нынешнего князя31.

КНЯЖЕСТВО ПСКОВСКОЕ

Государство Псковия некогда было весьма обширным и самостоятельным владением, но в 1509 году было захвачено Иоанном Васильевичем 32. В нем есть знаменитый город, столица всей области, называемый Псковия, а по-туземному Псков. Он расположен на озере Пскова, из которого берет начало река с тем же названием; она протекает через город и в шести милях оттуда впадает в озеро Чудское или Чудцин.

Одна только Псковия во всей Московской державе окружена стеной; она делится на четыре части, каждая из которых замыкается своими стенами.

Отстоит этот город от Новгорода Великого на тридцать шесть миль к западу, а от Великих Лук и от столицы Ливонии Риги на шестьдесят миль.

Нетруден водный путь из Псковии в Балтийское море, но пороги недалеко от Ивангорода и крепости Нарва на границах Ливонии являются препятствием там, где двумя милями ниже река Нарва, приняв многочисленные притоки, впадает в море.

Это государство князь Московии захватил из-за измены священнослужителей происшедшей ранее упомянутого года; жителей вывел в Московию, а на их место поселил московитов; совершенно уничтожил свободу псковичей, за которую они ревностно сражались много лет, и присвоил себе его титул.

DUCATUS NOVOQRODIAE MAQNAE

Novogrodiae magnae Principatus amplissimus olim, ex totius Russiae Ducatibus erat. Cujus imperium Rurik Varegus sorte sibi oblatum, imprimis administrabat, et tandem post eum successores ejus latissime ad Graeciam usque imperium suum extendebant. Et tunc temporis amplissimam ditionem in quinque partes distributam habebat. Imperiumque suum Orientem, Meridiem, et Septentrionem versus, magna ex parte extendens, Lithuaniam Phinlandiam, Swetiam, et Nordwegiam ipsam attingebat.

Est autem in hoc principatu civitas ingens et ampla Nowogrodia magna appellata, gentiliter Nowogrod wielki dicitur. Eam Wolchow fluvius navigabilis interfluit, qui ex limen lacu duobus werst supra civitatem emergens in alium lacum (Novogrodia magna interlapsa), Ladoga dictum, exoneratur: triginta sex Polonicis miliaribus emensis.

Porro limen lacus supra Novogrodiam duobus werst situs, in longitudinem decem octo miliaribus Polonicis, in latitudinem vero duodecim patet, duosque praeter alios celebriores fluvios excipit, Lowat, et Scholona dictos, unum vero emittit, Volchow dictum, qui Novogrodiam interfluit.

Distat autem Novogrodia Occidentem aestivalem versus a Moscovia centum viginti miliaribus, a Pskovia triginta sex, ab Ivanow Gorod, et Vielikie Luki quadraginta.

In hac civitate erat olim quoddam idolum Perun appellatum, hoc in loco, quo nunc est monasterium, Perunski monaster ab idolo eodem dictum. Hoc idolum a Novogrodensibus praecipue cultu latriae adorabatur: habebat autem formam hominis lapidem ignitum manu tenentis, similem fulmini. Nam Perun Ruthenis et Polonis fulmen significat. In hujus laudem et honorem ignis ex quercubus, qui perpetuo die nocteque arderet, construebatur. Quod si negligentia ministrorum, ad hoc officium obeundum designatorum, ignem extingui contingeret, tunc capitis poena plectebantur.