Изменить стиль страницы

Псковская имеет с одной стороны голову быка, увенчанную короной, а с другой — надпись.

Есть в Московии также медная или бронзовая монета, которая чеканится только для бедных и в просторечии называется пуло; сорок этих монет составляют московитскую денгу.

Вся же московитская монета чеканится из чистого хорошего серебра, и чеканят ее почти все золотых дел мастера в Московии, Новгороде, Твери и Пскове 17. Любой человек приносит слитки чистого серебра, желая обменять на монеты; при этом взвешивают монеты и серебро, уравновешивая на чашках весов, и вручают мастеру небольшую плату за его труд.

Porro in omni Imperio Mosci, aurum et argentum nusquam reperitur, nisi adductitio, et importatorio, omnes earum Regionum incolae, et ipse Princeps utuntur.

Qua de re Magnus Dux, aurum et argentum, gravi sub poena, ex suis Regionibus, effere prohibet, atque ideo permutationem rerum facere, et alia ut pelles, quibus abundant, aut quid aliud ejusmodi pro aliis Regionibus obtineat, atque ideo hunc Principem auri et argenti ditissimum esse dicunt.

Vix autem centum anni elapsi sunt, cum Moscovitae moneta argentea, praesertim apud illos cusa utuntur. Primum etenim cum argentum, ab externis ad eos, importari coeptum est, tum fundebantur portiunculae oblongae argenteae sine imagine et scriptura, valoris unius Rubli, Rubi autem Dengas Moscoviticas 100. totidemque grossos Polonicales habet. Ante usum vero monetae Aspreolorum aliorumque animalium pellibus utebantur, iisque vitae necessaria seu pecunia comparabantur.

Monetam quoque auream Moscorum Princeps non cudit, sed Hungaricis aureis et Rhenanis advectitiis abundat.

Moscovia, quae est caput et metropolis, caeterarum Regionum, et Civitatum Moscoviae Duci subiectarum, loco principali descripta, reliquas Provincias et Civitates praecipuas, in Mosci Imperio sitas describere, contendemus, ordine primum Orientem versus servato, tandem ad Meridiem et Occidentem, atque Septentrionem procedendo in Orientem aequinoctialem deveniemus.

DUCATUS VOLODIMIRIAE

Volodimiria Civitas magna, cum suo Ducutu, cuius titulum Princeps Moscoviae sibi vendicat, primum occurrit, quae castrum ligneum sibi coniunctum habet, distatque 36 mil. Polonicis a Moscovia, Orientem versus. Huius Provinciae ager adeo fertilis est, ut ex uno tritici modio, saepe 20 modii: interdum 25 proveniant.

Haec Volodimiria a tempore Volodimiri, Monarchae totius Russiae, qui eam condidit, £t a nomine suo appellavit, totius Russiae metropolis erat, ad Ioannem usque Danielis filium, magnum Moscoviae Ducem, qui inde sedem in Moscoviam transtulit.

DUCATUS nOVOQRODIAE INFERIORIS

A Volodimiria in Orientem ulterius procedendo, Novogrodiae inferioris Ducatus occurrit, qui Volodimiria fertilitate rerumque copia ex altera nascentium aequatur. In hoc Ducatu est civitas ampla et lignea, Novogrodia inferior dicta, a qua et Regio ipsa nomen accepit. Sita autem est ad Wolgae et Occae fluviorum celeberrimorum confluxum, Castrum quoque huic Civitati adhaeret, quod Basilius Dux Moscoviae ex lapide in scopulo construxit, distat vero Novogrodia inferior a Moscovia 100 miliaribus Polonicis.

Во всей державе Московской золото и серебро нигде не встречаются, и все жители этих областей и сам государь пользуются только привозным.

Поэтому великий князь под страхом тяжелого наказания запрещает вывозить из своих областей золото и серебро, а приказывает производить обмен товаров и отдавать некоторые товары, как например, меха, которых очень много, или что-нибудь иное такого же рода взамен других товаров, чтобы золото и серебро оставались в его областях; благодаря этому сего государя считают очень богатым золотом и серебром.

Прошло едва сто лет с тех пор, как московиты стали употреблять серебряную монету, главным образом, отчеканенную у них самих. Вначале, когда начали ввозить к ним серебро из-за границы, тогда отливались продолговатые серебряные пластинки без изображений и надписей, достоинством в один рубль; рубль же содержит сто московитских денег и столько же польских грошей. Прежде же употребления монеты пользовались шкурками белок и других животных, и к ним приравнивалось все необходимое для жизни или деньги.

Золотую же монету государь московский не чеканит, но у него много золотых унгариков и привозных рейнских.

Московия, которая является столицей и метрополией всех прочих областей и городов, подчиненных князю Московии, описана в начале; теперь же примемся описывать остальные провинции и главные города, находящиеся под властью Москвы, соблюдая такой порядок: сначала обратимся к востоку, потом к югу и западу и, продвигаясь к северу, перейдем к равноденственному востоку.

КНЯЖЕСТВО ВЛАДИМИРСКОЕ

Сперва возникает перед нами большой город Владимир со своим княжеством, титул которого присваивает себе государь Московии. Он расположен в тридцати шести польских милях к востоку от Московии. Земля этой провинции так плодородна, что из одного модия пшеницы родится часто двадцать, а иногда двадцать пять модиев18.

Этот Владимир со времени монарха всей Руссии Владимира, который основал его и назвал своим именем, был столицей всей Руссии вплоть до сына Даниила Иоанна, великого князя Московии, который оттуда перенес свое местопребывание в Московию19.

КНЯЖЕСТВО НИЖЕГОРОДСКОЕ

Далее на восток от Владимира встречается княжество Нижегородское, которое равно Владимирскому по плодородию и обилию всякой живности. В этом княжестве есть обширный деревянный город, называемый Нижним Новгородом, от которого получила имя сама область. Он стоит у слияния знаменитейших рек Волги и Оки. К этому городу примыкает также крепость, которую выстроил из камня на возвышенности князь Московский Василий 20. Отстоит же Нижний Новгород от Московии на сто польских миль.

Haec autem Civitas terminum religionis Christianae facit. Nam licet Princeps Moscoviae ultra Novogrodiam hanc, castrum quod Sura a fluvio eiusdem nominis appellatur habeat, tamen intermixtae sunt gentes quae Caeremissi appellantur. Hi autem non Christianum sed Machometi dogma amplectuntur. Sunt ibi quoque aliae gentes, Mordva dictae Caeremissis intermixtae.

Huius Ducatus Novogrodiae inferioris Princeps Moscoviae titulo utitur.

DUCATUS REZAMEMSIS

A Novogrodiae inferioris Ducatu, ad Occidentem nonnihil reflectendo, Rezan Provincia inter Occam et Tanaim fluvios sita est. Hic Principatus caeteris omnibus Moscoviae Provinciis fertilior est, in quo singula grana frumenti binas pluresve spicas proferre solent, quarum culmi tam dense accrescunt, ut nec equi facile transire, nec coturnices inde evolare possint, mellis, piscium, avium, ferarumque ibi magna copia, ac arborum fructus, longe Moscoviae fructibus nobiliores. Gens audacissima bellicosissimaque.

Civitas lignea, in hac Provincia eiusdem nominis, ad ripam Occae fluvii sita est, et non procul ab hac Civitate Occa, fluvius insulam facit, quae Strup dicitur, magnus Ducatus olim circa hanc insulam erat, cuius Princeps nemini obtemperabat, sed nunc hic Ducatus funditus extinctus est.

Hic etiam Ducatus Rhezanensis titulum magni Moscoviae Ducis auget.

Corsira in ripa Occae fluminis, oppidum ligneum a Rezan 28 miliaribus distans, habebat olim dominum sui iuris, sed nunc in ditionem magni Moscoviae Ducis redactum est.

Tulla oppidum ligneum, 40 fere miliaribus Polonicis a Rezan distat, a Moscovia vero in meridiem 36 estque hoc ultimum oppidum a Campestria deserta, in quo Basilius Ioannis, castrum ex lapide construxit, quod fluvius eiusdem nominis praeterlabitur. Uppa vero alius fluvius ab ortu castrum alluit, Tullaeque fluvio junctus Occae, supra Vorotin 20 fere miliaribus commiscetur.

Hoc autem oppidum Tulla cum suo territorio ad Basilii usque tempora, patris moderni Ducis Moscoviae Joannis Basiliadis proprium Principem haereditarium habebat.

Odoiow Castrum ad Tullae et Uppae fluviorum ostia, ubi in Occam exonerantur situm est. Tandem a Castro praedicto nonnihil in meridiem reflectendo Msczenek locus palustrosus est, in quo olim arx eiusdem nominis (cuius etiam nunc ruinae apparent) condita erat. Circa hanc arcem quidam homines in tuguriolis habitant, qui a Tartaris infestati in illam aream palustrosam quasi ad asylum confugere sjlent. Distat autem Msczenek a Moscovia 60 miliaribus Polonicis, a fontibus vero Occae fluvii ad partem sinistram reflectendo 18 miliar.

Haecque oppida Occa fluvius praeterlabitur, Vorotiniam, Colugam, Cer-pachum, Corsiram, Columnam, Rezaniam, Cazimogorodiam, Murinamque.

Дальше этого города христианская религия не распространяется. Ибо, хотя государь Московии имеет и за этим Новгородом крепость, которая называется Сурой от реки того же названия, однако племена являются смешанными и называются черемисами. А они исповедуют учение не христианское, а магометанское. Есть там также и другие племена, называемые мордва и смешанные с черемисами.

Государь Московии пользуется титулом этого Нижегородского княжества.

КНЯЖЕСТВО РЯЗАНСКОЕ

От Нижегородского княжества несколько к западу между реками Окой и Танаисом лежит провинция Рязань. Это княжество плодороднее всех других провинций Московии; там отдельные зерна хлеба обыкновенно родят по два и больше колосьев, стебли которых растут так густо, что сквозь них не без труда пробираются лошади и не могут взлететь перепела; меда, рыбы, птицы и диких зверей там великое множество, а плоды деревьев гораздо знаменитее плодов из Московии. Народ там чрезвычайно смелый и воинственный.