I został Mistrzem — dla Zakonu zguby.

Jak rządził, wszyscy wiecie. Tej ostatniej zimy,

Kiedy z mrozem i głodem, i z Litwą walczymy,

Konrad jeździł samotny w lasy i dąbrowy,

I tam miewał z Witołdem tajemne rozmowy.

Szpiegowie moi dawno śledzą jego czynów,

Wieczorem pod narożną skryli się wieżycą;

Nie pojęli, co Konrad mówił z pustelnicą:

Lecz, sędziowie, on mówił — językiem Litwinów!…

Zważywszy, co nam tajnych sądów posły

Niedawno o tym człowieku doniosły

I o czym świeżo mój szpieg donosi,

I wieść już ledwie nie publiczna

^[104]

głosi:

Sędziowie, ja na Mistrza zaskarżenie kładę

O fałsz, zabójstwo, herezyję, zdradę».

Tu oskarżyciel przed zakonu księgą

Ukląkł i wsparłszy na krucyfiks rękę,

Prawdę doniesień zatwierdził przysięgą

Na Boga i na Zbawiciela mękę.

Umilkł. Sędziowie sprawę roztrząsają:

Lecz nie ma głosów ni cichej rozmowy:

Ledwie rzut oka lub skinienie głowy

Jakąś głęboką, groźną myśl wydają.

Każdy z kolei zbliżał się do tronu,

Ostrzem sztyletu, na księdze Zakonu

Karty przerzucał, prawa cicho czytał,

O zdanie tylko sumienia zapytał,

Osądził, rękę do serca przykłada —

I wszyscy zgodnie zawołali: «biada»!

I trzykroć echem powtórzyły mury:

«Biada»! W tym jednym, jednym tylko słowie

Jest cały wyrok. Pojęli sędziowie:

Dwanaście mieczów podnieśli do góry

Wszystkie zmierzone — w jedną pierś Konrada,

Wyszli w milczeniu, a jeszcze raz mury

Echem za nimi powtórzyły: «biada!»…

VI

                  Pożegnanie

Zimowy ranek; wichrzy się i śnieży.

Wallenrod leci śród wichrów i śniegów;

Zaledwie stanął u jeziora brzegów,

Woła i mieczem bije w ściany wieży:

«Aldono» — woła — «żyjemy, Aldono!

Twój miły wraca, wypełnione śluby,

Oni zginęli, wszystko wypełniono».

                   Pustelnica

«Alf?… To głos jego!… Mój Alfie, mój luby!

Jakże! już pokój? ty powracasz zdrowo?

Już nie pojedziesz?»

                      Konrad

«O! na miłość Boga,

O nic nie pytaj!… Słuchaj, moja droga,

Słuchaj i pilnie zważaj każde słowo.

Oni zginęli… Widzisz te pożary?

Widzisz? To Litwa w kraju Niemców broi!…

Przez lat sto Zakon ran swych nie wygoi.

Trafiłem w serce stugłowej poczwary;

Strawione skarby, źródła ich potęgi,

Zgorzały miasta, morze krwi wyciekło…

Jam to uczynił; dopełnił przysięgi —

Straszniejszej zemsty nie wymyśli piekło!

Ja więcej nie chcę — wszak jestem człowiekiem!…

Spędziłem młodość w bezecnej obłudzie,

W krwawych rozbojach… Dziś, schylony wiekiem,

Zdrady mię nudzą; niezdolnym do bitwy;

Już dosyć zemsty — i Niemcy są ludzie!

Bóg mię oświecił.Ja powracam z Litwy;

Ja owe miejsca, twój zamek widziałem,

Kowieński zamek… już tylko ruiny…

Odwracam oczy, przelatuję cwałem,

Biegę do owej, do naszej doliny:

Wszystko jak dawniej!… Też laski, te kwiaty;

Wszystko jak było owego wieczora,

Gdyśmy dolinę żegnali przed laty:

Ach! mnie się zdało, że to było wczora!…

Kamień, pamiętasz ów kamień wyniosły,

Co niegdyś naszych przechadzek był celem?

Stoi dotychczas: tylko mchem zarosły,

Ledwiem go dostrzegł, osłoniony zielem.

Wyrwałem zielska, obmyłem go łzami;

Siedzenie z darni, gdzie po letnim znoju

Lubiłaś spocząć między jaworami;

Źródło, gdziem szukał dla ciebie napoju:

Jam wszystko znalazł, obejrzał, obchodził.

Nawet twój mały chłodnik

^[105]

zostawiono,

Com go suchymi wierzbami ogrodził….

Te suche wierzby, jaki cud, Aldono!

Dawniej mą ręką wbite w piasek suchy:

Dziś ich nie poznasz; dzisiaj piękne drzewa

I liście

^[106]

na nich wiosenne powiewa,

I młodych kwiatów unoszą się puchy!…

Ach, na ten widok pociecha nieznana,

Przeczucie szczęścia serce ożywiło;

Całując wierzby padłem na kolana

Boże mój, rzekłem, oby się spełniło!

Obyśmy, w strony ojczyste wróceni,