Радзім паклаў руку Оі на плечы.

— Гэта ж тваё дрэва, — ціха прамовіў ён. — Я падарыў яго табе.

— А навошта мне?

— Дык ты ж прасіла. Памятаеш: «Падары мне дрэва»?

— А ты ведаеш, што сваёю няўвагаю вельмі пакрыўдзіў Яго Мосць. Гэта дрэва ягонае…

— Гэта дрэва тваё… — выдыхнуў Радзім і прыгарнуў Ою яшчэ бліжэй да сябе.

І ў гэты час з-за самай высокай галінкі яблыні выплыла штосьці невыразнае, падобнае на светлае воблачка, якое ўсё расло і расло, набліжаючыся да іх. Калі воблачка спынілася перад самым акном, Радзім пазнаў у ім Юлю — яна, нічога не гаворачы, адно толькі ківала галавою і з дакорам, з асуджэннем глядзела на яго.

Оя вяла сябе нязмушана, і яму спачатку падалося, што яна не бачыць гэтай відзежы, але, калі воблачка, змяніўшы абрысы, зацёршы твар Юлі, паволі пачало здаляцца, а затым і зусім знікла за зялёнаю кронаю яблыні, зэмка, нават не гледзячы ў той бок, спакойна, як пра штосьці даўно вядомае, сказала:

— Я ж табе ўжо тлумачыла: яна знаходзіцца ў зусім іншым вымярэнні і вы з ёю ніколі не зможаце сустрэцца. Тое, што ты бачыў, гэта не Юля, гэта ўсяго толькі штамп яе. Разумееш, матрыца… — Сцепануўшыся як ад холаду, яна дадала: — Я пайду ўжо… А ты адпачывай. Натаміўся ж за дзень…

І выйшла з пакоя.

Ён яшчэ крыху пастаяў ля акна, паглядзеў на дрэва — яму здалося, што ён увачавідкі бачыць, як яно расце і шырыцца, — нават падумаў, што хутчэй за ўсё заўтра галіны дастануць да яго шыбін, а пасля разабраў ложак, які стаяў менавіта ў гэтым пакоі, і, стомлены, змораны, лёг спаць. Ложак тут ужо быў не шкляны, гэта яму спадабалася, і ён, нічога не асцерагаючыся, зручней умасціўся на ім і адразу ж заснуў.

Прачнуўся Радзім рана — разбудзілі галіны, якія і напраўду дараслі да акна і ўжо шкрэбліся ў шыбы. Ён пругка ўскочыў з ложка і падышоў да акна. І адразу аслупянеў. Плошчы не было! На яе месцы віравала зеляніна, там, унізе, буйнелі такія густыя і непралазныя зараснікі, з-за якіх нават не відно было людзей, — ці то зеляніна хавала іх, ці то яблыневы гушчар начыста выцесніў з пляца зэмаў — усіх да чалавека.

Ён спяшаючыся апрануўся і выскачыў з пакоя, каб бегчы хутчэй на плошчу. І нечакана ледзь не збіў з ног Ою — яна выходзіла з суседняга пакоя.

— І ты начавала тут? — здзіўлена спытаўся ён.

— Ага, — сціпла адказала дзяўчына.

І, бачачы, што Радзім нічога не разумее, патлумачыла:

— Яго Мосць загадаў і мне жыць у тваім шыкоўным палацы…

І каб ён не падумаў чаго-небудзь лішняга, сарамліва апусціла вочы долу:

— Ён хоча, каб ты хутчэй навучыўся нашай мове…

— Хадзем! — не даўшы Оі дагаварыць, хлопец, узрушаны тым, што нядаўна ўбачыў, схапіў зэмку за руку і зноў пацягнуў за сабою ў пакой, да акна. — Зірні, што робіцца!

Мора зеляніны шумела над плошчаю. Не было відно і турмы — яна таксама патанула ў гэтым віры жыцця. Нават асабліва не задумваючыся, было зразумела, адкуль з'явіліся такія джунглі — гэта папрарасталі тыя семкі, якія шчыра выкалупвалі зэмы з яблыкаў і абыякава кідалі пад ногі, на зямлю.

Што тут рабілася! Дрэвы ўзыходзілі, раслі, цвілі, пладаносілі. Яблыкі асыпаліся, разбіваліся аб зямлю, тут жа прарасталі і зноў раслі, цвілі, пладаносілі.

І дрэвы, і зямля нібы пазвар'яцелі: яны засумавалі, стаміліся адно без аднаго і цяпер апантана цешыліся з таго, што нарэшце разам.

Оя ўзрадавана глядзела на неўтаймоўны яблыневы сад, на зялёныя джунглі ўнізе, а ён спалохаўся: гэта ж катастрофа, якая скінецца такой жа самаю, а можа, яшчэ большаю бядою, чым тая, на якую асудзілі зэмаў таля-малі — дрэвы ж пры такой урадлівасці зямлі і спрыяльнасці клімату могуць так бескантрольна распладзіцца, што выжывуць нават людзей!

І тады ўвесь іх шкляны рай хрусне і асыплецца друзам, як ужо хруснула турма на плошчы толькі ад аднаго дрэва. А хіба шкло ўтрымае такі напор зялёнага хларафілу?

— Хадзем хутчэй туды! — Радзім зноў схапіў Ою за руку і хацеў бегчы разам з ёю на плошчу, але яна заўпарцілася.

— Навошта? Ты ж падарыў мне дрэва, а значыць, і ўсё, што ля яго вырасла. Дай палюбавацца зелянінаю…

— Оя, разумееш, гэта страшна.

— Страшна? Што ты — гэта прыгожа.

І ўсё ж, як яна ні ўпіралася, ён сілаю пацягнуў яе са шклянога палаца.

На плошчы адбывалася нешта неверагоднае. Увачавідкі раслі дрэўцы — яны аж шуршалі, сутыкаючыся, змешваючыся кронамі, лісцем. Адусюль да плошчы спяшаліся людзі, яны хапалі, выдзіралі з зямлі дрэўцы і, не атрасаючы карэнне ад зямлі, беглі ў розныя бакі, каб як мага хутчэй пасадзіць іх ля сваіх хат і сядзіб. Ён бачыў, з якой прагавітасцю глядзелі людзі на зарослую плошчу, на тыя дрэўцы, якія неслі ў руках, і пачынаў разумець, як засумавалі зэмы па зеляніне.

Людзі вырывалі, выкопвалі дрэўцы, як крадучыся, — быццам разумелі, што робяць нешта небяспечнае, што самі нясуць дадому сваю бяду: яны ж, калі разрастуцца, патрушчаць і хаты, і хлявы, запалоняць, як пустазелле, усе гарады і сцежкі, узламаюць вуліцы.

Ён з жахам уявіў сабе нават заўтрашнюю раніцу — прачнуцца людзі, а з хат выйсці не змогуць: дзверы не адчыніць — за адну ноч дрэвы зробяць іх вязнямі ў сваіх жа хатах.

Напалоханы гэтымі думкамі, ён з краю няўцямна пачаў затоптваць у зямлю, вырываць дрэвы, якія яшчэ былі кволыя і мяккія, як трава, — нібы збіраўся палоць сад.

— Што ты робіш?! — закрычала на яго Оя. — Не чапай!

Ён і сам разумеў, што вядзе сябе недарэчна, — хіба так уратуеш зэмаў ад бяды?!

Зніякавеў, пакінуў займацца глупствам, спытаўся:

— Слухай, а дзе дзед Жыў!

— Вой, — войкнула дзяўчына, — ён жа ў турме застаўся. — Радзім адчуваў, што і яе пачала апаноўваць трывога. — Можа, яго дрэвы задушылі… Хадзем вызваляць!

Шкляной турмы ўжо не было відаць і адсюль — месца, дзе яна стаяла, паглынула зеляніна. І ўсё ж Радзім, нічога не адказаўшы Оі, моўчкі пачаў прадзірацца праз гушчар — помніў, у якім баку трэба яе шукаць. За ім, адхінаючы галінкі, якія заміналі, ішла Оя.

Прадзіраліся яны доўга і цярпліва. Але калі падышлі блізка, не пазналі нават таго месца, дзе стаяла турма. Шклянога дома ўжо не было, яго начыста раструшчылі дрэвы.

Ледзь адшукалі яны і дзеда Жыва. Ён, мусіць, напіўшыся горкай вады, спакойна спаў пад лісцём у вузенькім праходзе між маладых дрэўцаў, што выраслі з яго ж семкаў, якія ён сам выкалупваў з агрызкаў. Радзім і Оя доўга расхіналі ўсюды лісцё — так шукаюць на градах агуркі,— пакуль, нарэшце, не ўбачылі старога.

Доўга будзілі яго, доўга ён, заціснуты дрэвамі, крэкчучы і нешта бубнячы сабе пад нос, выбіраўся з цеснага ложа, доўга тлумачыла яму Оя, што тут заставацца надалей небяспечна, а ён, паказваючы на зеляніну, пярэчыў, штосьці задаволена даказваў і смяяўся — відаць, ён, як яшчэ нядаўна і сама дзяўчына, не верыў, што дрэвы, якіх яны столькі чакалі, могуць прынесці ім шкоду.

І ўсё ж дзед Жыў пайшоў услед за імі. Папярэдне, праўда, ён вярнуўся да свайго лежыва, апусціўся на калені, доўга мацаў рукамі, шамацеў у лісці, пакуль не знайшоў конаўку з горкай вадою. І толькі пасля гэтага ён устаў з каленяў і пачаў даганяць іх.

На ўскраіну яблыневага лесу яны выйшлі той жа самаю сцежкаю, якую толькі што праклалі самі і якая не паспела зарасці зноў.

Куды падзець дзеда Жыва, Радзім нават не задумваўся — канечне ж, ён будзе жыць разам з імі ў палацы, які падараваў яму сам Верхавод. Хоць ён і разумеў, што гэты прытулак таксама для ўсіх іх часовы, — яблыневы сад дарасце і да палаца і, вядома ж, раструшчыць і яго…

З палаца, з таго самага пакоя, з якога вельмі добра відна плошча, Оя, а разам з ёю і дзед Жыў захопленымі вачамі глядзелі на дрэвы, любаваліся зелянінаю, а ў яго ўсё большала і большала трывога і нават з'яўляліся роспач, безвыходнасць: трэба нешта рабіць, трэба ратаваць ад дрэў людзей і зямлю. Яны ж зараз захопяць усю прастору, праб'юць сваімі верхавінамі шкляную столь, выпусцяць на волю, у нежыццёвую пустыню такое патрэбнае тут, у зашклёнай зямлі, паветра. І народ загіне!

«Што рабіць?! Нешта ж трэба рабіць. Нейкае выйсце ёсць», — ліхаманкава думаў ён, але галава была як парожняя і нічога вартага ў ёй не з'яўлялася.