Изменить стиль страницы

Праз нейкі час ракета пачала зніжацца. Спачатку Радзім падумаў, што, можа, выявіліся якія непаладкі і чакаецца змушаная пасадка, але ўбачыўшы, як спакойна маніпуліруе рычагамі і нейкімі тумблерамі пілот, зразумеў, што зніжаюцца яны свядома.

Нарэшце ракета дакранулася коламі да зямлі, праехала крыху па нечапаным пяску і зарылася носам у высокі пясчаны бархан. Пілоты, былыя канвойцы, а цяпер ахоўцы, моўчкі выйшлі з машыны — лятальны апарат стаў ужо зноў звычайнаю машынаю, нават крылы пахаваў,— адышлі далей у цень ад бархана, паслалі нейкую латніну пад сябе і ўлегліся на пясок.

Раскатурхаў і ён Ою. Яны таксама вылезлі з машыны.

Бязлітасна пякло сонца. Пясок быў гарачы, і ад яго дыхала такою спёкаю, што гарачыня, як ватаю, забівала рот. Не было чым дыхаць: і паветра разрэджанае, і сквар невыносны.

Радзім з Ояю таксама адышліся пад бархан, у крыху прыцененае месца. Ахоўцам стала не відаць іх, і яны заварушыліся, не выходзячы асабліва з ценю, пасунуліся, каб захопленыя былі навідавоку — хоць адсюль, канечне ж, нікуды не ўцячэш, але ўсё ж спакайней, калі бачыш украдзенае.

Сквар быў неймаверны, яму хацелася зняць сарочку, але ён не рабіў гэтага — ведаў, што сонца тады сасмаліць, спячэ зусім.

Злодзеі — ён ужо разумеў, што яго зноў укралі, толькі не ведаў навошта — ляжалі пад барханам і, раз-пораз пазіраючы ў іх бок, спакойна, ціхамірна гаманілі, смяяліся.

Оя, здаецца, ачомалася, зразумела, што з імі здарылася, але сядзела на пяску і, абыякава гледзячы ў пустыню, здавалася, ні на што не звяртала ўвагі. Радзім жа бачыў, што яна ўважліва слухае выкрадальнікаў. Каб не перашкаджаць ёй, прыхінуўся да бархана, сядзеў ціха і маўчаў. І толькі калі пясок зверху тоненькім ручайком нечакана пацёк яму за каўнер, паварушыўся, і гэта нібы абудзіла Ою. Яна павярнулася да яго.

— Ведаеш, пра што яны гавораць? Гэта ж таля-малі. Разумееш, то ж трэба так спрытна прыкінуцца зэмамі, што нават Яго Мосць паверыў у гэта і ўзяў да сябе на службу. Зараз яны наўзахапкі расказваюць адзін аднаму, як абдурылі нас, пацяшаюцца над Яго Мосцю.

Оя гаварыла гучна, — не баючыся, што таля-малі яе пачуюць. А калі і пачуюць, усё роўна нічога не зразумеюць: беларускай жа яны не ведаюць.

— Слухай, а давай мы будзем вучыць тваю мову, — нечакана прапанаваў Радзім. — Усё роўна ж няма чаго рабіць.

Але Оя не згадзілася.

— Не час, хлопча, — ледзь перавяла яна дыханне.

Гаварыць ёй было цяжка, яна задыхалася — разрэджанае паветра сушыла ў роце, яго не хапала, а гарачыня, якая дыхала ў твар ад распаленага пяску, здаецца, абпальвала горла, набівалася ў лёгкія, закладала бронхі. І яму цяжка было дыхаць, ён таксама задыхаўся. Радзіма пачынала апаноўваць падсвядомая трывога. Зірнуў у той бок, дзе ляжалі людзі, што выкралі іх і прывезлі ў гэтую пустыню, — яны і самі задыхаліся, хапалі ратамі паветра, як рыба, выкінутая на бераг. Ізноў падумалася, што самаход іхні сапсаваўся, што яны змушана селі ў гэтае пекла пяску, памагчы ім няма каму, і таму, відаць, так і давядзецца тут паміраць — сонца высушыць іх, пясок засыпле трупы і толькі вось гэтая дзіўная ракета-аўтамабіль, нібы нейкі вар'яцкі помнік, яшчэ доўга будзе паказваць тое месца, дзе яны пахаваны, пакуль і на яе, нарэшце, не наступіць які-небудзь бліжэйшы бархан.

Яму хацелася хоць чым-небудзь дапамагчы Оі, але як гэта зрабіць, ён не ведаў. Што можна знайсці для дапамогі тут, дзе, апрача пяску, нічога няма?!

Пасунуў дзяўчыну яшчэ далей у цень і, пальцамі асцярожна дакранаючыся да яе вуснаў, хацеў зняць пясчынку, што прыліпла да верхняй губы. Оя не адсланілася, а наадварот падалася наперад, пацерлася вуснамі аб яго пальцы, а затым даверліва прыхінулася гарачаю шчакою да Радзімавай далоні, нібы шукала спагады і абароны.

Абое яны дыхалі цяжка, задыхаліся.

Радзім, разумеючы сваю бездапаможнасць, не вытрымаў Оінага позірку, адвёў вочы, у адчаі ўгледзеўся ў нейкае зусім выцвілае ад сонца неба… І аж скалануўся. Ці не галюцынацыі гэта пачынаюцца ў яго? Далёка-далёка, пры самым гарыстым небасхіле, ён убачыў невялічкае воблачка, якое, усё павялічваючыся і павялічваючыся, злёгку пагойдваючыся, імкліва набліжалася ў іхні бок. Амаль той жа час, як з'явілася воблачка, пачуўся дзіўны гул, які быццам бы выходзіў з нейкага незразумелага рухавіка. Воблачка і рухавік? Бог ведае што! Ён прыслухаўся ўважлівей і зразумеў, што гул да воблачка не мае ніякіх адносін, — воблачка ляцела з аднаго боку, гул ішоў з іншага, але і тое і другое набліжалася менавіта сюды, да іх.

Калі аблачынка была ўжо зусім блізка, ён зноў пазнаў у ёй Юлю. Яна спынілася непадалёку ад іх у небе, пастаяла крыху над зямлёю, моўчкі, але дакорліва пахітала, як і папярэдні раз, галавою. Радзім інстынктыўна выцягнуў руку з-пад Оінай шчакі і падхапіўся, каб бегчы да Юлі. Гул жа ўсё набліжаўся. Неўзабаве зусім побач нешта затрашчала, заскрыгатала, і воблачка-Юля, нібы спалохаўшыся шуму, уздрыгнуўшы, сарвалася з месца і хутка-хутка, нібы ўскрыленая птушка, паляцела туды, адкуль і з'явілася. Ён правёў Юлю вачыма аж за небасхіл, шкадуючы, што зноў не сустрэліся, і толькі тады агледзеўся: што тут, маўляў, робіцца?

Амаль каля іхняга аўтамабіля на невялікім бархане стаяў аграмадны шкляны шар. Ён быў вельмі падобны на лятаючыя талеркі, якія, Радзім памятае, малявалі на зямлі ў газетах і часопісах. Каля яго ўжо хадзілі нейкія людзі ў вялікіх, таксама шкляных, шарах, а з талеркі выходзілі усё новыя і новыя незнаёмцы. І яны былі ў гэткіх самых празрыстых скафандрах. Некаторыя мелі іх і ў запасе, трымалі шары яшчэ і ў руках.

Вакол тых, што прыляцелі, мітусліва бегалі іхнія выкраданцы. Яны спяшаючыся надстаўлялі пад шары галовы, хацелі, каб ім хутчэй іх надзелі, але назолаў адпіхвалі рукамі і нешта раззлавана гаварылі ім, тлумачылі.

— Ведаеш, пра што яны гамоняць? — перасільваючы задышку, спыталася Оя. — Кажуць, маўляў, чаго вы спяшаецеся, мы ж прыляцелі не па вас, а па іх. І на нас паказваюць.

Людзі са шклянымі скафандрамі ў руках ужо ішлі да іх. Выкрадзеныя падняліся з пяску. Радзім дапамог устаць на ногі Оі, яны стаялі поплеч і чакалі, што з імі будуць рабіць. Касманаўты, як іх сам сабе назваў Радзім, падышлі Да іх і адразу, неяк хутка і лёгка, абоім адначасова, надзелі на галовы такія ж, як і ў саміх, шкляныя шары. Радзіму здавалася, што яны, дужа вялікія і цяжкія, будуць ціснуць на плечы, але скафандры, як выявілася, былі амаль невагомыя, і зусім не адчувалася іхняга цяжару. Касманаўты нешта прывінцілі, нешта ўзялі на зашчапкі. Націснулі нейкія кнопкі і адышліся да гурту, дзе такія ж шары ўжо надзявалі і былым іхнім ахоўнікам.

Радзім адразу адчуў, як лёгка стала дыхаць. Убачыў радасныя вочы Оі, заўважыў, як яна ўпершыню за апошні час усміхнулася, і ўзрадаваўся: тыя, што прыляцелі за імі, прывезлі апараты для дыхання ў беспаветранай прасторы, і цяпер ужо, канечне, ім гэтая мёртвая пустыня не пагражае.

Людзі ў шарах выглядалі смешнавата: унізе тоненькія, а зверху на плячах у кожнага матляюцца вялікія, шкляныя, круглыя, як колбы, пузыры. Шары былі настолькі грувасткія, што было нават дзіўна, як гэта людзі, ходзячы так блізка адзін ля аднаго, не стукаюцца імі, не судакранаюцца пры сустрэчах.

Усе — і тыя, хто іх выкраў, і тыя, хто прыляцеў па выкрадзеных, — пастаялі яшчэ крыху каля машыны-ракеты, пра нешта пагаварылі, параіліся. Відаць, абмяркоўвалі, што рабіць з аўтамабілем, які, канечне ж, хоць талерка і такая вялікая, усё роўна не ўмесціцца ў ёй, — а потым забралі штосьці з сігары, перанеслі ў шар, затым прыйшлі і па іх. Першымі прапусцілі ў талерку Радзіма і Ою, а за імі спакойна, не спяшаючыся зайшлі і ўсе іншыя. Дзверы самі сабою бясшумна зачыніліся.

Іх пасадзілі ў мяккія крэслы, расселіся самі, і шар гэтак жа бясшумна, як зачыняліся і дзверы, падняўся над зямлёю і паляцеў. Адкуль толькі і браўся той грукат, ад якога закладала вушы, калі ён набліжаўся і садзіўся ў пустыні?! Відаць, увесь той шум астаецца вонкі, а кабіна ад яго вельмі добра абаронена.

Шар, мусіць, каб знарок паказаць ім свае вартасці, некалькі разоў мяняў накірунак — спыняўся ён лёгка і ляцеў у любы бок нязмушана, — а затым, набраўшы патрэбную вышыню, паляцеў наперад імкліва і прыгожа.