20.00

– Кім жа ты будзеш?

– Настаўнікам.

– Які зь цябе настаўнік? Ты ж п’яны ўвесь.

Так, трэба неяк адсюль выбірацца, бо гэты ўблюдак мяне дакладна расстраляе. Здаецца, я памыліўся. На гэтых фашыстаў ніколі нельга спадзявацца, абавязкова здадуць.

– Скажыце, як вас завуць?

– Мяне? Хм. Мікалай Іванавіч. Мікалай Іванавіч Плоскіх.

–Як?

– Плоскіх.

– Можна я вас буду проста Мікалаем Іванавічам называць?

– Валяй.

– Мікалаю Іванавічу...

– Ну?

– Вы разумееце, я наагул ня п’ю.

– Я бачу.

– Сур’ёзна. Ня п’ю. Наагул.

– А што ж ты так нахуячыўся?

– Мікалаю Іванавічу, вы разумееце.. Гэта мой дэкан.

– Што дэкан?

– Ну, у яго народзіны сёньня, разумееце?

– Ага, і ўвесь факультэт бухаў, так?

– Ну, не, канешне. Ён проста папрасіў дапамагчы яму пераехаць. У новую лябараторыю.

– Якую лябараторыю?

– Новую. Пераехаць. Там, рэчы перавезьці, апаратуру.

– Апаратуру?

– Ну, да. Колбы.

– Якія колбы?

– Ну, колбы, такія, ведаеце, – я спрабую патлумачыць яму як выглядае колба, але сам не магу гэтага ўзгадаць.

– Ну і што?

– Мы хімікі.

– Я бачу.

– Сур’ёзна. Ведаеце, колбы там розныя. – (Чаго я да гэтых колбаў прычапіўся?) – Мікалаю Іванавічу...

– Ну?

– У вас жа дзеці ёсьць?

– Ёсьць, – кажа Мікалай Іванавіч, папраўляючы свой фашысцкі кіцель. – Сын. Такі самы раз’ябай, як ты, – Мікалай Іванавіч, здаецца, супакойваецца. – Клей вось пачаў нюхаць, зараза такая. Я нядаўна палез у тумбачку.

– Палезлі ў тумбачку? – не разумею я.

– Ну, у мяне там МАЕ рэчы, разумееш? Палез, значыць, гляджу – клею няма, я да яго – ты што, кажу, ахуёк – раней цыгарэты МАЕ паліў, цяпер МОЙ клей нюхаеш?

– Ваш клей? – я яго ніяк не магу зразумець. Што ён кажа?

– Я для рамонту купіў, – абражаецца Мікалай Іванавіч. – Для рамонту, ясна? А цяпер які рамонт, бяз клею?

– Да, – кажу я.

– А абрыгаўся чаго?

– Ня ведаю, Мікалаю Іванавічу, у мяне нешта ў апошні час з носам. Сплю дрэнна, ува сьне задыхаюся. Рыгаю вось.

– Гэта ў цябе глянды.

– Думаеце?

– Дакладна, глянды. Табе іх трэба выразаць.

– Выразаць?

– Ага.

– Ну, да, – кажу я. – Як жа я іх выражу? Што тады застанецца? Магчыма, глянды, гэта наагул лепшае, што ў мяне ёсьць.

– Эх, сынок-сынок. Што ж мне з табой рабіць?

– Мікалаю Іванавічу...

– Ну?

– Адпусьціце мяне. Я больш ня буду.

– Ды куды ж я цябе адпушчу? Цябе ж такога празь пяць хвілін зноў падбяруць. Гэтыя ж вось два підарасы, што цябе прыцягнулі, і падбяруць. Яны маладыя, для іх гэта як варожы самалёт зьбіць – можна новую зорачку на борце маляваць. Так што сядзі тут. Тут ты зараз у найбольшай бясьпецы. Так, зараз, дзе МАЕ ключы, пайшлі – я пакіну цябе да ранку ў камэры.

– У газавай?

20.30

У камэры цёмна, уздож сьцен стаяць дзьве лавы, на адной валяецца чувак у скуранцы, паміж лавамі наглуха закратаванае акно, Мікалай Іванавіч забірае мой пас і матузкі і пакідае мяне ў цемры. Я адразу кідаюся да вакна, ня можа быць, – думаю, – каб адсюль нельга было ўцячы, зь любой газавай камэры можна ўцячы, натуральна, што і з гэтай таксама. Што ты робіш? пытаецца чувак, парыпваючы ў цемры скуранкай, ды вось, хачу неяк вылезьці адсюль, ага, кажа чувак, а ты падкоп зрабі. А што, – кажу, – адсюль ніяк ня вылезьці? Не, – кажа ён, – ніяк. Толькі падкоп. А ты адкуль ведаеш?– пытаюся. Я, – кажа ён, – вось у гэтай самай камэры сядзеў яшчэ тры з паловай гады таму, калі мяне ўзялі першы раз. Ух ты, – кажу, дык ты тут свой? Ты фільтруй базар, – кажа чувак, – які я ментаўні свой? Ну, прабач, – кажу, – не хацеў цябе абразіць. А за што цябе ўзялі? На кічы, – павучальна кажа чувак, і яго скуранка пакрыўджана рыпіць, – не пытаюцца за што, на кічы пытаюцца – па якім артыкуле, зразумеў? Зразумеў, – кажу.

Так мы зь ім да раніцы і прасядзелі. Ён апавядаў пра кічу, а я думаў пра сваё. Лавы пахлі клапамі.

18.06.93 (пятніца)

7.00

– Мікалай Іванавіч?

– Давай, сынок – падымайся. Хадзем на выправіцельныя работы.

– Бывай, – кажу я чуваку, але той у адказ толькі сонна парыпвае.

Значыць так, – Мікалай Іванавіч вядзе мяне абадранымі калідорамі, выводзіць праз бакавыя дзьверы, я бачу, што мы трапілі у калідоры пашпартнага стала, ён таксама знаходзіцца ў адным памяшканьні з руус, тут яшчэ зусім нікога няма, ніякіх наведвальнікаў, толькі дзьве прыбіральніцы мыюць калідор з двух бакоў і глядзяць на мяне асуджальна, кожная па-свойму, канешне, але асуджальна, Мікалай Іванавіч адчыняе яшчэ нейкія дзьверы і заводзіць мяне ў вялікі пакой, дзе стаіць вялікая лядоўня і газавая пліта, падлога залітая вапнай, відаць, тут робяць рамонт, можа менавіта гэта і ёсьць газавая камэра, – думаю я, – а народ яны труцяць, пэўна, з дапамогай газавай пліты.

– Значыць так, сынок, – дзелавіта кажа мне Мікалай Іванавіч, – значыць так.

Зараз, – думаю, – ён прапануе мне засунуць галаву ў духоўку і адкруціць краны.

– Я вырашыў не тэлефанаваць твайму дэкану. Навошта табе гэтыя непрыемнасьці, правільна?

– Правільна.

– Але каб больш такога не было, ясна?

– Ясна.

– Значыць так, – кажа Мікалай Іванавіч, – вось твой пашпарт, вось твой пас.

– А матузкі?

– Во, бля, забыўся. Ну, усё адно – вяртацца. Значыць так, – ён, здаецца, сам ня ведае, што яму трэба. – Бачыш лямпачку?

– Бачу.

–Яна разьбітая – бачыш?

Я гляджу наверх. Сапраўды – разьбітая.

– Бачу, – кажу.

– Во, давай – выкруці яе. А то я туды не залезу. Гады МАЕ ўжо ня тыя.

– Выкруціць? – перапытваю.

– Выкруці.

– І ўсё?

– І ўсё.

– І можна ісьці дахаты?

– Ну, не, – кажа Мікалай Іванавіч. – Да вечара перасядзіш, каб ніхто нічога, а там – піздуй, куды хочаш.

– Да вечара?

– Да вечара, – кажа Мікалай Іванавіч. – Давай, лезь.

Ён падстаўляе мне раздзяўбаныя раскладныя драбіны, залітыя вапнай і фарбай, і адступае ўбок. Здаецца, баіцца, каб я на яго не зваліўся. Я нерашуча тапчуся, але вырашаю лезьці, усё-ткі гэты Мікалай Іванавіч не такі ўжо і гаўнюк, гаўнюк, канешне, але не такі ўжо, пашпарт мне, прынамсі, аддаў, хоць матузкі і заныкаў. Я лезу наверх і разглядаю зблізу лямпачку, яна ня проста разьбітая, гэта нейкая апушчаная лямпачка, таксама ўся ў вапне і фарбе, ня ведаю ўжо, хто ў іх тут рамонтам займаецца, але да электрычнасьці ён, пэўна, ставіцца зь нянавісьцю.

– Ну, што там? – пытаецца зьнізу Мікалай Іванавіч.

– Парадак ,– кажу.

– Які парадак? – крычыць Мікалай Іванавіч. – Ты давай, підарас малы, выкручвай яе. Мне тут няма калі з табою трындзець.

І тут недзе ў глыбіні памяшканьня, за сьцяной, гучыць стрэл, потым яшчэ, потым чарга з калаша, сапраўдная табе перастрэлка, я ледзь не валюся са сваіх драбінаў, ну, думаю, да, Мікалай Іванавіч таксама, вядома ж, пужаецца, выхоплівае макарава і зьнікае ў глыбінях пашпартнага стала. А я застаюся на раскладных драбінах. Стрэлы сьціхлі. Што ж гэта дзеецца? – думаю я, яшчэ раз спрабую выкруціць лямпачку, і раптам мяне б’е токам, я зноў ледзь не валюся на падлогу, ябаў я вашае руус, – кажу, – з пашпартным сталом уключна, спускаюся з драбінаў і выходжу з пакою. Леваруч пачынаецца сьвежавымыты калідор, праваруч нейкія дзьверы. Я паварочваю ручку. Дзьверы адчыняюцца. За імі знаходзіцца падворак пашпартнага стала, каля дзьвярэй стаіць белая валжана, і ўсё, больш нікога, ніякіх наведвальнікаў, ніякіх пашпартыстак, ніякіх вышак з кулямётчыкамі і калючым дротам. Я выходжу і стаю каля дзьвярэй. У прынцыпе, – думаю, – яны могуць страляць і без папярэджаньня. За дзьвярыма зноў чуваць стрэл. Я іду да брамы, адчыняю калітку і еду дахаты.

На канцавой 38-га стаіць Вася Камуніст, стаіць каля кіёскаў і падтрымлівае рукамі джынсы. Прывітаньне, кажу, што з табой? А, – кажа Вася, ад цягніка адстаў. Дзе твае матузкі? А, – кажу, – згубіў. Ясна, – кажа Вася. – Вып’ем? Ага, – кажу, – толькі я бяз бабак. Мікалай Іванавіч усё забраў. Які Мікалай Іванавіч? – пытаецца Вася. Плоскіх, – кажу. Які-які? Плоскіх. Ясна, – кажа Вася.