IЗАБЭЛА. Мне сказалi, што ты вар'ятка.
СЯСТРА IААННА. Няхай кажуць.
IЗАБЭЛА. Гэта праўда?
СЯСТРА IААННА. А ты сама як думаеш?
IЗАБЭЛА. Я... я не ведаю.
СЯСТРА IААННА. Не падманвай. Гэта грэх. Не бойся мне зрабiць балюча. Я не баюся болю.
IЗАБЭЛА. Ты дзiўная.
СЯСТРА IААННА. Табе гэта агiдна?
IЗАБЭЛА. Не, але... Раней я не любiла такiх.
СЯСТРА IААННА. Я ведаю, твой бацька любiў рэзаць блазнаватых i ўбогiх. Iх катаваць цiкавей за ўсё, яны ж безабаронныя.
IЗАБЭЛА. Гэта ў мiнулым.
СЯСТРА IААННА. Прабач. Калi хочаш, я магу прыкiнуцца нармальнай.
IЗАБЭЛА. Навошта?
СЯСТРА IААННА. Трэба ж каму-небудзь прыкiдвацца нармальнай? (Паўза). Я назiраю за табою.
IЗАБЭЛА. Назiраеш?
СЯСТРА IААННА. Ад самага твайго прыезду. Яны ўсе не ведаюць, не ведаюць, якая ты на самой справе. Ты сама не ведаеш. Толькi я ведаю. Ты незвычайная...
IЗАБЭЛА. Незвычайная?
СЯСТРА IААННА. Iншая. У тваiм маленькiм целе схаваная вялiкая сiла. Магутная, як паўночны вецер. Вольная. Вольная моц, i нават Мацi-Iгумення сваiмi аплявухамi не зламала яе. Яна думае, што зламала. (Смяецца) Як ты яе падманула!
IЗАБЭЛА. Не ведаю, чаму ты так падумала... Я не...
СЯСТРА IААННА. (Не слухае яе) Толькi цябе трэба ахоўваць.
IЗАБЭЛА. Ад чаго?
СЯСТРА IААННА. Ад цябе самой...
IЗАБЭЛА. Не, сястра Iаана, ты памыляешся. Памыляешся... Апошнiя днi вельмi змянiлi мяне. Я шмат што зразумела. Мне здаецца, я стала зусiм iншай...
СЯСТРА IААННА. Можна, я сяду побач?
IЗАБЭЛА. Сядай. (Яны садзяцца побач). Ты ведаеш, гнеў, страх, страсць, боль, свет - усё тое, што яшчэ нядаўна раздзiрала маю душу... Яно сышло. Я сама здзiўляюся. Я адчуваю, што мая душа стала гладкай i чыстай, быццам возера ў зацiшшы. I я адчуваю спакой i радасць ад таго, што служу Госпаду.
СЯСТРА IААННА. Возера, кажаш. Надвор'е можа змянiцца. А ўвогуле, я бачу, ты таксама любiшь прыдумляць.
IЗАБЭЛА. Не, гэта праўда. А вось ты прыдумляеш.
СЯСТРА IААННА. Адкуль ты ведаеш?
IЗАБЭЛА. Таго, пра што ты кажаш, не бывае.
СЯСТРА IААННА. Бывае. Ты ж не спрабавала.
IЗАБЭЛА. Што, сапраўды бывае?
СЯСТРА IААННА. Iншым, можа б, i схлусiла. Табе - не.
IЗАБЭЛА. Гляджу ў твае вочы i не ведаю, што падумаць... Вочы ў цябе дзiўныя.
СЯСТРА IААННА. Чаму?
IЗАБЭЛА. Дзiўныя. Не ведаю.. Правальваешся ў iх, як у палонку. I дна не вiдаць.
СЯСТРА IААННА. Можна, я буду да цябе часцей прыходзiць?
IЗАБЭЛА. Добра. З табою цiкава.
СЯСТРА IААННА. О, я магу табе такога расказаць. Я тут усё пра ўсiх ведаю.
IЗАБЭЛА.Адкуль?
СЯСТРА IААННА. Мне Траўкi распавядаюць. Траўкi ўсё чуюць, усё ведаюць.я i яшчэ спосабы ведаю.
IЗАБЭЛА. Праз крывую iголку?
СЯСТРА IААННА. Ёсць багата спосабаў... Гасподзь адкрыў мне шмат загадак.
IЗАБЭЛА. Я ўсё хацела цябе запытацца, хто гэтая старая, што закрывае твар анучай?
СЯСТРА IААННА. Урбена?
IЗАБЭЛА. Так, яна сказала, што яе завуць Урбена.
СЯСТРА IААННА. Яна размаўляла з табою?
IЗАБЭЛА. Так.
СЯСТРА IААННА. Дзiўна...
IЗАБЭЛА. Хто яна?
СЯСТРА IААННА. Невельскi манастыр захоўвае шмат таямнiц. А гэтая таямнiца вельмi старадаўняя.
IЗАБЭЛА. Яна была сястрой манастыра?
СЯСТРА IААННА. Была.
IЗАБЭЛА. А зараз?
СЯСТРА IААННА. Напэўна. Усе лiчаць, што яна вечная. Але пра гэта не трэба гаварыць. Чуеш, Iзабэла, нiколi нi з кiм пра яе не гавары.
IЗАБЭЛА. Чаму?
СЯСТРА IААННА. Нельга. Проста запомнi, Урбены не iснуе. Гэта старадаўнi дух. Мы - асобна. Яна - асобна. Калi будзе трэба, яна сама прыдзе. Часам яна да мяне прыходзiць.
IЗАБЭЛА. Дзiўна гэта.
СЯСТРА IААННА. Ты прызвычаiшся... Слухай, а хочаш, я табе прынясу сырадою?
IЗАБЭЛА. Малака?
СЯСТРА IААННА. Так, зусiм свежага, нават яшчэ цёплага, з такой лёгкай, духмянай пенкай? Ад нашай манастырнай каровы. Хочаш? Гэта падсiлкуе цябе...
IЗАБЭЛА. Малака... Я так даўно не пiла малака. Здаецца, цэлую вечнасць.
СЯСТРА IААННА. Я ведаю, ведаю. Як ты па iм засумавала. Напэўна.
IЗАБЭЛА. Вельмi...
СЯСТРА IААННА. Дык ты хочаш?
IЗАБЭЛА. Так. Я вельмi люблю малако.
СЯСТРА IААННА. Вельмi, вельмi хочаш?
IЗАБЭЛА. Вельмi.
СЯСТРА IААННА. А ў мяне няма малака!
IЗАБЭЛА. Дык навошта ты?!..
СЯСТРА IААННА. Неразумная ты яшчэ... Бывай, я да цябе яшчэ прыйду.
(Выходзiць. Iзабэла сцiскаецца ад крыўды i болю, затым падымаецца i таксама выходзiць).
Сцэна 12
(Выходзiць сястра Марыя, яе чакае Фiлiп).
ФIЛIП. Стой.
СЯСТРА МАРЫЯ. Брат Фiлiп, што ты тут робiш?
ФIЛIП. Чакаю.
СЯСТРА МАРЫЯ. А чаго ты тут чакаеш?
ФIЛIП. А ты на маслабойку хадзiла.
СЯСТРА МАРЫЯ. А ты адкуль ведаеш?
ФIЛIП. А потым на гарод пойдзеш.
СЯСТРА МАРЫЯ. Пайду...
ФIЛIП. А ранiцай займалася шыццём. I ўчора зранку шыццём займалася.
СЯСТРА МАРЫЯ. Ты што, сачыў за мною?
ФIЛIП. Сястра Марыя, я штосьцi прынёс табе, глядзi. (Паказвае на кош)
СЯСТРА МАРЫЯ. Што гэта?
ФIЛIП. Гэта? Гэта рыба. Смажаная фарэль, яйкi, руанскi сыр. Паглядзi.
СЯСТРА МАРЫЯ. Навошта гэта?
ФIЛIП. Табе.
СЯСТРА МАРЫЯ. Але, брат Фiлiп, гэта...
ФIЛIП. Пачакай, пачакай... Нiчога не кажы. Пачакай... Я хачу нешта расказаць табе. Я ведаю, табе здаецца, я зусiм яшчэ хлапчук. Няхай. Я ведаю, у мяне зусiм юны твар, дзiцячы твар, дзiцячыя вочы, кволыя рукi... Але ты не ведаеш... Нiхто не ведае. Я ўбачыў цябе тады, на пастрыжэннi П'емонцкага звераняцi. I тады я заўважыў цябе больш за астатнiх. Штосьцi надзвычайнае было ў тваiх вачах, святло нейкае... Затым споведзь. Я буду гарэць у пекле, але тады на споведзi, калi я бачыў твой твар, па якiм кацiлiся слёзы, вялiзныя, быццам мальтыйскiя вiнаградзiны, я адчуў... Што гэта са мной было? Божа Ўсемагутны, я ўбачыў твой твар, i з тае пары бачу яго ўвесь час. Дзень i ноч яго бачу. Заплюшчваю вочы i ўсё роўна яго бачу. I чую голас. Голас праведнiцы, якая просiць лiтасцi ў грэшнiка. Голас анёла... I не было нiводнай ночы, каб я не чуў яго, каб ён не клiкаў мяне. Што гэта?
СЯСТРА МАРЫЯ. Ды што ты такое гаворыш?
ФIЛIП. Ну, паслухай, паслухай. Я не ведаю, што са мною адбываецца, калi я думаю пра цябе.
СЯСТРА МАРЫЯ. Бог з табою, брат Фiлiп. Падумай, што ты гаворыш!
ФIЛIП. Табе здаецца, што я яшчэ вельмi малы? Так? Я ведаю, ты лiчыш мяне хлапчуком. Гэта мой твар цябе падманвае. Я ненавiджу свой твар! Я гатовы здзерцi з яго скуру, каб толькi ты...
СЯСТРА МАРЫЯ. Я пайшла...