Изменить стиль страницы

21. pod zimne Tryjony — do kraju północnego. [przypis redakcyjny]

22. łzy krokodylowe — przysłowiowe łzy fałszywego współczucia. [przypis redakcyjny]

23. wrzód... szkodliwy — cierpienie. [przypis redakcyjny]

24. podwika (starop.) — dziewczyna, panna. [przypis edytorski]

25. lice (a. lico) — twarz. [przypis edytorski]

26. obiad nie chciał pojąć żony — obiad nie chciał połączyć się z wieczerzą. [przypis redakcyjny]

27. mimo libraryją — koło księgarni. [przypis redakcyjny]

28. Lubimir — Kochanowski nazywa tchórza ironicznie Lubimirem, tj. miłośnikiem miru (pokoju). [przypis redakcyjny]

29. Bitwa u Huły — zapewne pieśń o bitwie nad Ułą (1564), gdzie Mikołaj Radziwiłł rozbił wojsko moskiewskie. [przypis redakcyjny]

30. Łaski (trzy Gracje) były służebnicami Wenus i Apollina. [przypis redakcyjny]

31. różą oboje — białą i czerwoną. [przypis redakcyjny]

32. kasztelan — Mikołaj Firlej mianowany został kasztelanem wiślickim na sejmie Unii Lubelskiej (1569 r.). [przypis redakcyjny]

33. Mikołaj Wolski (1550–1630) — miecznik koronny, a za Zygmunta III marszałek wielki, miłośnik sztuki i literatury, po którym zachował się w Bibliotece Jagiellońskiej duży zbiór książek hiszpańskich, podróżował wiele po Europie, zwłaszcza w młodości. Odbywał poselstwo m.in. do papieża Klemensa VIII. [przypis redakcyjny]

34. Symplegady — mityczne ruchome skały, miażdżące przepływający między nimi statek. [przypis edytorski]

35. korab — statek. [przypis edytorski]

36. od umarzłego morza... do brzegu murzyńskiej granice — od bieguna do równika. [przypis redakcyjny]

37. Według jednego z mniej znanych podań greckich, Orfeusz zginął od pioruna za zdradzenie tajemnicy bogów. [przypis redakcyjny]

38. ono jabłko... pierzchliwej Atalanty — Atalanta, słynna z piękności córka króla Scyru. Warunkiem otrzymania jej ręki była wygrana w wyścigach z nią w biegu. Udało się to Hippomenesowi, który ścigając się z królewną rzucał po drodze otrzymane od Wenus złote jabłka, a Atalanta zatrzymywała się, aby je podnosić. [przypis redakcyjny]

39. taśma szczęśliwa — przepaska Wenery rozbudzająca miłość. [przypis redakcyjny]

40. do zimnej wody — do samobójstwa. [przypis redakcyjny]

41. marmurowy — u Kochanowskiego zgodnie z dawną ortografią jest: „marmórowy”. [przypis edytorski]

42. zewłoki poimania swego — zwłoki swego niewolnika. [przypis redakcyjny]

43. Facelet (a. falcelit) — chusteczka, chusteczka do nosa. [przypis edytorski]

44. z uszyma puść do domu... — staropolskie przysłowie: „Ze złego targu — z uszyma do domu” o znaczeniu: z awantury (bójki) wyjść możliwie cało. [przypis redakcyjny]

45. skrzydlatych Miłości — Amorków. [przypis redakcyjny]

46. wóz... białym łabęciom zwierzony — Wenus wyobrażano na wozie zaprzężonym w gołębie lub łabędzie. [przypis redakcyjny]

47. służywa (starop. liczba podwójna) — (niechaj ci) służymy. [przypis edytorski]

48. Pokryłeś dudki — ukryłeś pieniądze. [przypis edytorski]

49. płaci kryć — czy opłaca się ukrywać. [przypis edytorski]

50. Lecz kiedy czas do ciebie — czy pora dla ciebie dogodna. [przypis redakcyjny]

51. syna pięknej Kalijopy — Orfeusza, który brał udział w wyprawie argonautów do Kolchidy po złote runo, „po kożuch barani”. [przypis redakcyjny]

52. zacni poetowie — przypuszczać można, że chodzi tu o przyjaciół dworzan, wspomnianych we Fraszkach: Górnickiego, Trzecieskiego, Rojzjusza, Porębskiego, którzy odwiedzali Kochanowskiego w Czarnym Lesie. [przypis redakcyjny]

53. Pryszko — imię utworzone może od łac. prisca (stara, dawna). [przypis redakcyjny]

54. Pelijas (właśc. Pelias) — król Jolkos w Tesalii. Zabiły go własne córki zwiedzione przez Medeę, która dała im zioła mające jakoby po wygotowaniu w nich ciała Peliasa przywrócić mu młodość. [przypis redakcyjny]

55. Reina (z łac. regina) — królowa. [przypis redakcyjny]

56. przewirzgnąć — przedzieżgnąć, przemienić. [przypis edytorski]

57. Jeśli jest czas do niego — czy w porę właściwą. [przypis redakcyjny]

58. wczas — wypoczynek. [przypis edytorski]

59. wiłować — zachowywać nieodpowiedzialnie, oddawać się szaleństwom (od: wiła: żartowniś, błazen, a nawet: szalony). [przypis edytorski]

60. Stanisław Wapowski (zm. ok. 1564) — podkomorzy sanocki, dworzanin i dyplomata. [przypis redakcyjny]

61. giermak szary — zwykły strój szlachecki. [przypis redakcyjny]

62. ty — tu: te (dzisiejsze). [przypis edytorski]

63. Jedwabne bramy — wystawną odzież bramowano jedwabiem lub futrem. [przypis redakcyjny]

64. maszkary — tu: strojne przebrania. [przypis redakcyjny]

65. na staniu — w stajni. [przypis redakcyjny]

66. Biskupom... u świętego Frącka — biskupom krakowskim, których portrety wiszą w krużgankach kościoła Franciszka. [przypis redakcyjny]

67. Adresatem fraszki był zapewne Stanisław Kempiński, starosta muszyński w latach 1579–1589. [przypis redakcyjny]

68. na Muszynie — Muszyna leży pod Nowym Sączem na ważnym szlaku handlowym wiodącym na Węgry. [przypis redakcyjny]

69. Uhry (z czes.) — Węgry. [przypis redakcyjny]

70. umieć alfę z betą — być uczonym; znać język grecki. [przypis redakcyjny]

71. się zachować prawie — naprawdę zdobyć ich względy. [przypis redakcyjny]

72. Wacław Ostroróg (zm. 1574) — kasztelan kaliski, zwolennik i protektor braci czeskich. [przypis redakcyjny]

73. Adrastyja — Adrastia (Nemezis), bogini sprawiedliwości, personifikacja doli ludzkiej, przeznaczenia. [przypis redakcyjny]

74. Bierzmuj się — przy bierzmowaniu otrzymuje się nowe imię. Nim to podstarzała Zofia powinna zastąpić imię chrzestne. [przypis redakcyjny]

75. proście — potoczny skrót: proszę cię. [przypis redakcyjny]

76. Erazm Kroczewski (zm. ok. 1570) — kuchmistrz koronny za Zygmunta Augusta. [przypis redakcyjny]

77. Ten proporzec — w XVI i XVII w. zamiast nagrobka umieszczano w kościele kosztowną chorągiew żałobną z nazwiskiem i herbem zmarłego [przypis redakcyjny]

78. Grzegorz Podlodowski (zm. ok. 1581) — starosta radomski, był szwagrem Jana Kochanowskiego. [przypis redakcyjny]

79. Jóst Glac — kupiec krakowski, potem lwowski, zapewne skarbnik królewski za Zygmunta Augusta, zmarł w r. 1575. [przypis redakcyjny]

80. liczbę czynić — wyliczać się. [przypis redakcyjny]

81. zwierzę o jednym oku — lufa muszkietu, opieranego na widłach, lub armaty osadzonej na lawecie. [przypis redakcyjny]

82. Ślepym bełtem — okrągłą kulą, a nie ostrą strzałą; dowcip zagadki polega na jej dwuznacznym rozwiązaniu: na pierwszy rzut oka chodzi tu o zadek, naprawdę o broń palną. [przypis redakcyjny]

83. Fraszka adresowana do Mikołaja Radziwiłła (1574–1577) — zmarłego w dzieciństwie syna hetmana Krzysztofa Pioruna Radziwiłła i Katarzyny Anny Sobkówny. [przypis redakcyjny]

84. róść — rośnij. [przypis redakcyjny]

85. oczy... dziadowskie — Mikołaja Radziwiłła, wojewody wileńskiego. [przypis redakcyjny]

86. w pierścień ugadzając — ćwiczenie wojskowe we władaniu kopią. [przypis redakcyjny]

87. Parki — boginie losu (trzy siostry) przędące nić życia i ucinające ją w chwili śmierci. [przypis redakcyjny]

88. rossę — oryginalnie u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią jest: rossę. [przypis edytorski]

89. marmurowe — u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią: „marmórowe” [przypis edytorski]

90. dwiema braciej (starop. liczba podwójna) — dwóm braciom. [przypis edytorski]