Ku północy – Andrzej Drzewiński

Szesnaście razy uderzył w gong człowiek odziany w ciężkie, skórzane ubranie zdobione rzędami klamer. Miedziana kaskada dźwięków spadła na domy, przetoczyła się pustymi ulicami i uderzyła w wieże z białego marmuru zamykające kontur miasta. Odpowiedziały tym samym. Strzegący świtu budzili teraz mieszkańców okolicznych wiosek leżących wokół muru jak posłuszne psy: śpiące, kiedy pan śpi, gotowe do pracy, kiedy ich pan wstaje.

Było gorąco. Powierzchnia oceanu, jedynie lekko sfałdowana, nie przynosiła ochłody. Patrząc w niebo można było dojrzeć ułożony z chmur wierny duplikat linii brzegowej. Ciepłe powietrze nad lądem roztapiało pierzaste obłoki wyczołgujące się pracowicie zza horyzontu.

Zostawiając ślad pyłku, o okno przebieralni uderzył motyl. W środku z westchnieniem ulgi człowiek zdejmował strój. Zgodnie z nawykiem policzył klamry, jakie miał prawo naszyć każdy nowy właściciel. Było ich czterdzieści sześć. Starannie docisnął ramieniem odstające drzwi drewnianej szafy. Rzeźbiona w popularny motyw gorejącego słońca, liczyła sobie ponad sto lat i czekała na rychły koniec. Sto lat – tyle wynosił czas, po jakim wymieniano umeblowanie w instytucjach państwowych.

Ubrany w zwiewną białą szatę, z dużą spinką na ramieniu, wyszedł na ulicę. Właśnie nadjeżdżał pierwszy powóz linii okólnej. Podniósł rękę i woźnica zwolnił. Gorzej bywało wieczorami, kiedy zmęczone zwierzęta, czując bliską stajnię, nie miały najmniejszej chęci na zmniejszanie tempa. Lecz i do tego można było się przyzwyczaić. Po prostu wskakiwało się do wozu. Człowiek pokazał konduktorowi znaczek, potem wszedł na pięterko. Trzęsło, lecz było za to chłodniej. Myśląc już o śniadaniu i wygodnym łóżku z sapnięciem opadł na ławkę. Obok siedziało trzech młodzieńców zaciekle grających w Telgoton. Ten przepasany żółtą chustą był w najlepszej formie. Trzymał na kolanach duże pudło z planszą, a mimo to tempo, z jakim kręcił korbką, manewrując jednocześnie ryjkiem elektromagnesu, było godne pozazdroszczenia. Dwaj pozostali, mimo że zjednoczyli wysiłki, i tak przegrywali. Z trzaskiem dwie ostatnie kulki zostały wepchnięte do otworu, zabrzęczał dzwonek. Klepnęli go po plecach na znak podziwu, a zaraz potem z dolnego pomostu dobiegł okrzyk konduktora. Słysząc go, chłopak wsunął pudło do schowka pod siedzeniem i omijając drzemiącego człowieka w białym zawoju zbiegł w dół. Przytrzymując torbę wyskoczył na chodnik, zatrzymując się dopiero przy okienku trafiki.

– Zwykły zestaw, poproszę.

Człowieczek pachnący czosnkiem podał mu dwa dzienniki i tygodnik. Przechylając głowę obejrzał numer, potem wrócił do rozwiązywania krzyżówki. Wyglądała na słynną szaradę, jaką ułożył pięćdziesiąt lat temu Bilow Stok, niezapomniany mistrz rozrywek intelektu.

W górze wyła syrena fabryczna. Jakby dopiero teraz Otto zauważył, jak wielu ludzi podąża ku temu samemu celowi. Żółte chusty, mocne spodnie i identyczne skórzane torby przewieszone przez ramię. Twarze poważne, świadome czekającej pracy.

Ulica, którą szli, kończyła się szarym murem spiętym masywną bramą. Było cicho, tak jak zwykle. Dla nich poranek nie był czasem zabawy. Jakże różnili się robotnicy wychodzący z poprzedniej zmiany. Mijając bramę uśmiechali się zadowoleni, pokrzykiwali do siebie. Ci przyzwyczajeni do spania wieczorami zbierali się w większe grupki. Umawiali się na ryby albo wspólne popijanie wina. Otta minął właśnie starszy człowiek w niebieskiej koszuli. Już to wskazywało, że przepracował ponad trzydzieści lat. Szedł w kierunku głównej ulicy. Przy trafice dolatujący z okienka zapach czosnku zaostrzył mu apetyt. Pewnie dlatego wcisnął gazety do torby i ruszył dalej znacznie szybszym krokiem. Mieszkał dwie ulice dalej, w czteropiętrowej kamienicy o falistej elewacji naśladującej roślinny motyw. Powyginana balustrada na klatce schodowej błyszczała wypolerowanym metalem. Idąc czuł lekkie drżenie konstrukcji.

Na ostatnim podeście drzwi z lewej prowadziły do jego mieszkania. Uśmiechnął się wiedząc, że Marta czeka przy nakrytym stole.

– Dzień dobry, kochanie – powiedział całując ją w usta.

Usiadł na podsuniętym krześle i zabrał się do jedzenia. Marta siedziała za nim, z uwagą obserwując ruchy męża. Chrupiące w jego zębach grzanki sprawiały fizyczną przyjemność. Kochała mieć świadomość, że jest niezbędna. Wiedziała dobrze, co znaczy na pozór drobny gest, jakim pogładził jej włosy. Gdy był za bardzo zmęczony, nie robił tego, tylko od razu walił się na łóżko. Nadsłuchując dźwięków, jakie dobiegały z łazienki, sięgnęła palcami pod bluzkę i wyuczonym ruchem rozpięła stanik. Fritz nie lubił zbędnych przeszkód. Trzasnęły drzwi, potem rozległo się plaskanie bosych stóp. Mogłaby do najdrobniejszych gestów odtworzyć teraz jego ruchy. jak zwykle nie wszedł po nią. Od razu poszedł do sypialni. Za chwilę zawoła.

– Marta! – dobiegło zza dębowych drzwi.

Uniosła się z krzesła i dzwonek zaskoczył ją w trakcie zdejmowania sukni. Zakryła na powrót piersi.

– Poczekaj, kochanie! – krzyknęła. – Ktoś dzwoni.

Łańcucha nie zdjęła. Na podeście stał listonosz.

– List do państwa.

Uśmiechnął się życzliwie, wyjmując z przegródki plecaka trójkątnie złożoną kartkę papieru. Kobieta wzięła ją do ręki. Zapisał jej numer. Udawała, że nie rozumie, dlaczego wciąż stoi i patrzy.

– Czy coś jeszcze?

Oblizał wargi, szepnął cicho, wręcz niedosłyszalnie.

– Lubię dojrzałe kobiety.

Zamknęła drzwi bez słowa. Zamki szczęknęły dwukrotnie, zanim zapakował plecak. Wyszedł z bramy. Na jadącym środkiem ulicy beczkowozie siedział okrakiem ubrany na biało człowiek. Czerpakiem na długim kiju nabierał wodę i polewał ulicę. Czasami, widząc ładniejszą dziewczynę, świadomie celował pod jej nogi zadowolony, gdy przy podskoku odsłaniała łydki. Raz dostał za to naganę, gdyż opryskał błotem córkę Radcy. Przez miesiąc nie miał prawa wstępu do centralnych dzielnic.

Czerpak zaczął drapać o dno; znak, że niedługo będzie musiał zjechać do portu po wodę. Ale najpierw posili się. Starannie odmierzonymi porcjami zrosił jezdnię tak, że akurat starczyło do końca ulicy. Jedną ręką zatrzymał konia, a drugą docisnął denko beczki. Już tylko szerokość chodnika dzieliła go od sklepu Toma. Wkrótce i on sam pojawił się w drzwiach. Był przepasany fartuchem pamiętającym chyba całe stulecia.

– Upał dzisiaj, Tomie – powiedział woziwoda wchodząc do mrocznego wnętrza.

Sklepikarz ubiegł go w drodze do stolika, wprawnym strzepnięciem serwery czyszcząc blat.

– To co zwykle?

Skinął głową i roześmiał się. Pytanie było tak obrzydliwie zbędne,'że zawsze zaśmiewali się do łez, gdy padało. Kielich wina, kromka razowca, ser i świeże pomidory, wszystko to już po chwili znalazło się na stole.

Do sklepu weszła kobieta. Biała perkalowa sukienka i koszyk zdradzały służącą któregoś z domów możnych. Tom położył mu rękę na ramieniu, jakby chciał powiedzieć: poczekaj, obsłużę ją szybko.

Miała nie więcej niż osiemnaście lat. Czytając niepewnie z kartki, dawała dyspozycje. Nie oszczędziła przy tym nawet najwyższych półek, gdzie stały słoiki z miodem i konfiturami rzadko spożywanymi o tej porze roku. Zgodnie ze zwyczajem, jak każdy nowy klient zapłaciła gotówką, odpowiadając śmiechem na dogaduszki. Koszyk był ciężki, więc po wyjściu ze sklepu musiała nieść go oburącz. Na szczęście dom możnego Ronera leżał niedaleko. Poznała na tyle zwyczaje, że wiedziała, iż państwo wstają dopiero teraz, trzy godziny po niej.

Położyła koszyk w kuchni na taborecie i zeszła do piwnicy napompować wody. Wolała zrobić to raz a,dokładnie, aby mieć zapas do samej kolacji. Pływak wskaźnika był w połowie rurki, gdy ktoś przesłonił okienko. Z rękoma na dźwigni odwróciła głowę. Stał tam młody Roner, pan Jan.