Tunguzi – Ewenkowie, kiedyś północnoazjatyccy koczownicy, obecnie zamieszkują Syberię od środkowego Jeniseju po Morze Ochockie Victoriahavn – obecnie Narvik w Norwegii

Wybrzeże Lejtnanta Łaptiewa – Wybrzeże Charitona Łaptiewa, południowo-zachodnie wybrzeże półwyspu Tajmyr

SŁOWNIK TERMINÓW ŻEGLARSKICH

akord – konrakt, umowa najmu z marynarzami; zaakordować (się) – zaciągnąć (się) do służby okrętowej

awizo – mały, szybki statek pomocniczy

baka – latarnia morska lub inny stały punkt orientacyjny; pływający znak nawigacyjny bakan – zakotwiczony pływający znak nawigacyjny (boja, beczka) wskazujący szlak wodny, niekiedy świecący

bakbort – lewy bok, lewa burta statku; także kierunek na lewo (bakier) balkon – ganek dokoła rufy

barduny – liny mocujące maszt od jego szczytu do tyłu statku; łańcuchy mocujące komin barkasa, barkas – większa łódź, służąca do transportu towarów i komunikacji między statkiem a lądem; niewielki statek służący do różnych prac portowych

basztaki – liny albo łańcuchy mocujące przedni maszt, czyli bukszpryt, także komin itp. bat – łódź wiosłowa lub żaglowa; także mały statek bełk – topiel wodna, głębina morska; miejsce głębinne

bezan – tzw. przybranka, odnosząca nazwy osprzętu żeglarskiego po niej występujące do tylnego masztu (np. bezanwanta, bezanmars); także: skrótowa nazwa tylnego masztu -bezanmasztu oraz żagla na tylnym maszcie – bezanżagla

biesiadnia, kajut-kompania – duża kajuta, służąca jako jadalnia, miejsca zebrań załogi

bocianie gniazdo – zob. mars

brasy, gary – liny u końców rej do ich obracania; brasować, garować – obracać reje w płaszczyźnie poziomej

bratszpil – winda o poziomej osi na przedzie statku, służąca do wyciągania kotwicy; por. kabestan, szpil

brekwater, molo – falochron, tama przy wejściu do portu, chroniąca go od uderzeń fal bryza – lekki, stały wiatr, wiejący prostopadle do linii brzegowej; także każdy wiatr o

stałym i umiarkowanym natężeniu

bukszpryt – ukośny maszt, osadzony na dziobie statku, wystający poza burtę

chodnik, trep – przenośny pomost służący do komunikacji między pokładem statku a

lądem oraz między pokładami statków ciura – marynarz niewykwalifikowany

cwintnal – pionowy słupek w pokładzie statku, służący do wiązania lin

cynklować – płynąć w określonym kierunku, trzymać kurs, sterować

czeladnia – wspólna kajuta majtków

czwórka – łódź poruszana przez czterech wioślarzy

debarkader – przystań towarowa lub pasażerska

dek – pokład

dma – silny wiatr

dryf- znoszenie statku przez wiatr, prąd lub fale, powodujące np. zbaczanie z kursu; także ruchy statku stojącego na kotwicy; stać pod dryfem – stać na kotwicy; także dzięki odpowiedniemu ustawieniu żagli nieznacznie tylko przemieszczać się mimo silnego wiatru dunuga, ruchawica, ruchawa – silna fala przed sztormem i po nim fairep – żob. trap

fana – chorągiew masztowa, zazwyczaj w różnych barwach (np. sygnałowa)

farwater – zdatny do żeglugi szlak wodny, wytyczony wśród mielizn i innych przeszkód

feluka – mały, smukły statek arabski ze skośnymi żaglami

tender (inaczej: oganiacz) – kloc z drzewa, sznurów lub korka, spuszczany na lince po burcie, służący do ochrony statku przed uderzeniami

flandrować (o żaglu) – trzepotać się, uderzać o części omasztowania

fok – tzw. przybranka, odnosząca nazwy osprzętu żeglarskiego po niej występujące do przedniego masztu; także: skrótowa nazwa przedniego masztu – fokmasztu oraz głównego żagla na przednim maszcie – fokżagla

forkasztel – nadbudówka w dziobowej części statku z pomieszczeniem dla załogi; por. jut

fregata – duży żaglowiec o trzech masztach

gafla – ukośna belka ruchomo zamocowana do masztu, na której zawiesza się żagiel skośny; por. reja

gary, garować – zob. brasy, brasować gęsi – spienione grzbiety fal

giereb! – komenda do odepchnięcia w bok łodzi poprzez przyciąganie do siebie

zanurzonych pionowo i opartych o burtę wioseł

głada – spokojna, gładka powierzchnia morza podczas dobrej pogody, łagodna fala

gorcyl – lina do podciągania dolnej krawędzi żagla do rei przy jego zwijaniu

grot – tzw. przybranka, odnosząca nazwy osprzętu żeglarskiego po niej występujące do

głównego masztu; także: skrótowa nazwa głównego, najwyższego, w trójmasztowcach

środkowego masztu – grotmasztu oraz głównego żagla na tym maszcie – grotżagla

halz (obecnie: hals) – lina naprężająca żagiel, przymocowana do dolnego rogu żagla; także odcinek toru statku między zwrotami podczas żeglugi pod wiatr, czyli halsowania; halzować (obecnie: halsować) – ustawiać żagiel przy pomocy halsu; także: żeglować

docelu znajdującego się w kierunku, z którego wieje wiatr, poruszając się po linii łamanej (na

przemian lewym i prawym halsem)

hyspwać – podnosić, wciągać żagiel; hys! – komenda: (żagle) do góry!

hyz – pomyślny dla żeglugi wiatr, wiejący w kierunku zgodnym z kursem statku

jolka – małe czółno, lekka, szybka, zwrotna łódź wiosłowa, czasem z jednym żaglem,

służąca do przewozu ludzi

jut, juta – nadbudówka na rufie statku; kajuta w tej nadbudówce

kabestan – winda o osi pionowej, używana do przyciągania statku do nabrzeża przy cumowaniu albo służąca jako winda kotwiczna kaboter – statek żeglugi przybrzeżnej

kajut-kpmpania – zob. biesiadnia; także kompania z jednej kajuty, załoga statku

kambuza (obecnie: kambuz) – kuchnia okrętowa, palenisko kuchenne na statku

kaper – korsarz mający upoważnienie królewskie lub rządowe do łupienia wrogich

statków; w szerszym znaczeniu rozbójnik morski

kargador- pełnomocnik kupca na statku towarowym, czyli kargowcu, sprzedający lub

zamieniający ładunek

karować – wyładowywać towary ze statku lub odwrotnie; karownik – robotnik portowy zajmujący się wyładunkiem lub załadunkiem tych towarów

kasztel – nadbudówka na dziobie lub rufie statku; usytuowana na dziobie zwana jest bakiem lub forkasztelem, na rufie – jutem; por. forkasztel, jut

kidzina – trawa morska

kierunki świata – o nazwach pochodzących z języka angielskiego: główne, tzw.

kardynalne: północny N (North), południowy S (South), wschodni E (East) i zachodni W

(West) oraz pośrednie, tzw. interkardynalne: północno-wschodni NE, północno-zachodni

NW, południowo-wschodni SE i południowo-zachodni SW

kil – główna belka wzdłużna, ciągnąca się przez całą długość statku na spodzie kadłuba,

podstawowy element konstrukcji statku

kilwater – ślad na wodzie, smuga, która pozostaje za rufą płynącego statku

kipiel – wzburzone morze; także załamywanie się wysokich fal na mieliznach lub przy

brzegu

kliwer, sztakżagiel – najbardziej wysunięty do przodu trójkątny żagiel, podnoszony na linie rozpiętej między bukszprytem a fokmasztem

kluza – otwór w przedzie burty, przez który przechodzi łańcuch kotwiczny; także otwór, przez który przesuwa się cuma

kładź – boczny przechył statku

kotew, kotwa – kotwica

kraj – nabrzeże, brzeg przystosowany do zawijania statków, w szerszym znaczeniu: brzeg, ląd; biec pod kraj – płynąć do lądu

kran – żuraw, dźwig na nabrzeżu portowym lub na statku

krypa – płaskodenna łódź rzeczna, barka; także: niewielki przybrzeżny, holowany statek morski do przewozu towarów

kuk (obecnie kok) – kucharz okrętowy

kurzyć się (o wzburzonym morzu) – okrywać się białą pianą

lag (właściwie log) – przyrząd do mierzenia prędkości statku względem wody;

lagsznur (wlaściwie logsznur) – wyrzucana za rufę linka, będąca częścią logu

lesica – drabinka sznurowa

lora – węzeł marynarski, mocny, lecz łatwy do rozplatania

lotrować (żagle) – zwalniać brasy, przez co żagle ustawiają się wzdłuż kierunku wiatru i nie pracują

luf, lufowa strona – strona, z której wieje wiatr