Изменить стиль страницы

Przykład jest prymitywny, zakłada bowiem, że ten, kto odbiera sygnał, wie, co stanowi w nim znaki informacyjne, a co ich tło nieistotne. Wobec „listu z gwiazd” byliśmy w sytuacji odmiennej. Zarejestrowany rytm mógł stanowić np. same tylko znaki przestankowe, natomiast właściwe „litery” bądź ideogramy mogły nie dotrzeć wcale do powierzchni błony rejestrującej, stanowiąc impulsy, na które aparatura nie była wyczulona.

Osobną sprawą jest różnica poziomów cywilizacyjnych. Z pośmiertnej maski złotej Amenhotepa historyk sztuki wyczyta epokę i jej styl kulturalny. Z jej ornamentacji religiolog wyprowadzi ówczesne wierzenia. Chemik przedstawi, jaką stosowano wtedy metodę obróbki złota. Antropolog wskaże, czy egzemplarz gatunku sprzed 6000 lat różni się od człowieka współczesnego, a lekarz postawi diagnozę, że Amenhotep cierpiał na zaburzenia hormonalne, które akromegalicznie zdeformowały mu szczęki. W ten sposób przedmiot sprzed 60 wieków dostarcza nam, współczesnym, daleko więcej informacji, niż mieli jej twórcy, cóż bowiem wiedzieli oni o chemii złota, akromegalii i stylach kulturowych? Jeśli odwrócimy proceder w czasie i wyślemy Egipcjaninowi z epoki Amenhotepa list dzisiaj napisany, nie odczyta go, nie tylko dlatego, że nie dysponuje słowami ani pojęciami, którym mógłby nasze przyporządkować.

Tak wyglądały ogólne deliberacje wokół „gwiazdowego listu”. Informację o nim skomprymowano praktycznym zwyczajem w rodzaj wzorcowego tekstu, zapisanego na magnetofonie, a odgrywanego przed „Bardzo Ważnymi Osobami”, które nas odwiedzały. Zamiast streszczać ją własnymi słowami, zacytuję dosłownie.

„Zadaniem Projektu Master Voice jest wszechstronne zbadanie oraz próba przetłumaczenia tak zwanej świadomości z gwiazd, która stanowi według wszelkiego prawdopodobieństwa serię sygnałów wysłanych z rozmysłem, za pomocą sztucznych urządzeń technicznych, przez istotę lub istoty należące do nie określonej bliżej cywilizacji pozaziemskiej. Nośnikiem właściwej informacji jest strumień cząstek, zwanych neutrinami, pozbawionych masy spoczynkowej, obdarzonych momentem magnetycznym 1600 razy mniejszym od momentu magnetycznego elektronów. Neutrina są najbardziej przenikliwym rodzajem znanych nam cząstek elementarnych. Na Ziemię przybywają takie cząstki ze wszystkich stron sklepienia niebieskiego. Wyróżnia się wśród nich cząstki generowane w gwiazdach (a więc i w Słońcu) procesami naturalnymi, np. reakcjami rozpadu beta, oraz w innych reakcjach naturalnych jąder atomowych, jako też cząstki, wytwarzane w zderzeniach neutrin z jądrami pierwiastków w atmosferze ziemskiej i w skorupie globu. Energia tych cząstek waha się od kilkunastu tysięcy do wielu bilionów elektronowoltów. Dzięki pracom Szygubowa wykryto teoretyczną możliwość zbudowania tak zwanego lasera neutrinowego, czyli „onasera”, który wysyłałby korpuskularny promień monochromatyczny. Możliwe, że na takiej zasadzie pracuje nadajnik wysyłający odebrane na Ziemi sygnały. Dzięki pracom Hughesa, Lascaglii i Jeffreysa zbudowano w celach rejestrowania poszczególnych frakcji energetycznych emisji neutrinowej urządzenie, zwane inwertorem lub przetwornicą neutrinową, oparte na zasadzie Einschoffa (tak zwanej „wymiany pseudocząsteczkowej”), które, wykorzystując efekt Synicyna-Moessbauera, potrafi filtrować pęki promieniowania z dokładnością do 30 000 Ev.

W czasie dłuższych rejestracji pęków niskoenergetycznych wykryto w paśmie 57 milionów Ev sygnał sztucznego pochodzenia, złożony z ponad dwu bilionów jednostek w przeliczeniu na kod binarny (dwójkowy), który to sygnał nadawany jest sposobem ciągłym (bez przerw). Sygnał ten, o radiancie stosunkowo bardzo rozległym, gdyż pokrywającym cały obszar alfy Małego Psa oraz jego otoczenie w promieniu 1,5 stopnia, przekazuje informację o nieznanej treści i przeznaczeniu. Ponieważ nadmiarowość w kanale przesyłowym jest prawdopodobnie przyzerowa, sygnał przedstawia się jako szum. O tym, że ten szum jest sygnałem, świadczy to, iż co 416 godzin, 11 minut i 23 sekundy cała modulowana sekwencja powtarza się od początku z dokładnością co najmniej dorównującą rozdzielczości używanej na Ziemi aparatury.

Aby wykryć i zarejestrować ten sygnał jako sztuczny, spełnić trzeba następujące warunki: Po pierwsze, odbierać korpuskularne promieniowanie neutrinowe aparaturą o rozdzielczości co najmniej 30 000 Ev, skierowaną na radiant Małego Psa z dopuszczalnym odchyleniem 1,5 stopnia w każdą stronę od alfy tego gwiazdozbioru. Po drugie, trzeba wyfiltrować z całości emisji neutrinowej tego segmentu nieba pasmo leżące pomiędzy 56,8 a 57,2 milionów Ev. Po trzecie wreszcie, trzeba odbierać sygnał dłużej niż przez 416 godzin i 12 minut, a następnie porównać początek emisji z początkiem poprzedniej. Jeśli się tego nie uczyni, sygnał odebrany nie zdradzi niczym tego, że nie stanowi zwykłego (naturalnego) zjawiska szumowego. Dla szeregu powodów gwiazdozbiór Małego Psa jest okolicą interesującą astronomów neutrinowych. Pierwszy warunek może być tedy spełniony dość powszechnie tam, gdzie znajdują się tacy specjaliści, dysponujący odpowiednią aparaturą. Wyselekcjonowanie pasma emisji jest już mniej prawdopodobne, gdyż w regionie tym emisja posiada 34 maksima w innych energiach (tyle ich wykryto do chwili obecnej). Maksimum pasma 57 milionów Ev na widmie całej emisji ma wprawdzie kształt ząbka, ostrzejszego, tj. lepiej skupionego energetycznie od innych, wytwarzanych przez procesy naturalne, lecz nie jest to oznaka jakoś znamienna i osobliwość tę można w praktyce wykryć dopiero ex post, tj. gdy się wie, że sygnał w paśmie 57 milionów Ev jest sztuczny i zwraca się nań przez to specjalną uwagę.

Jeśli przyjąć, że spośród czterdziestu światowych obserwatoriów, wyposażonych w aparaturę Lascaglii-Jeffreysa, co najmniej 10 stale obserwuje radiant Małego Psa, to szansa wyfiltrowania przez jednego z nich sygnału wynosi okrągło 1/3 (10:34) – caeteris paribus. Jednak czas rejestracji rzędu 416 godzin jest raczej uważany za długotrwały. Nie spotyka się takich rejestracji częściej niż w każdej 9-10 pracy badawczej. Można zatem ustalić z rozsądnym przybliżeniem, że odkrycie miało szansę zrealizowania, wynoszącą około l: 30-40, i z analogicznym prawdopodobieństwem może być powtórzone poza terenem Stanów Zjednoczonych.”

Zacytowałem cały ten tekst, ponieważ jest interesujący również w drugiej swej części. Zawarte tam obliczenie probabilistyczne przedstawia się niezbyt poważnie. Jego umieszczenie podyktowała polityka kierownictwa Projektu, odrobinę cyniczna. Chodziło o niepokojenie Bardzo Ważnych Osób, jako iż szansa l:30 nie wydaje się na ogół astronomicznie mała, a zaniepokojone wpływowe osoby mogły sprzyjać zwiększaniu funduszów inwestowanych w Projekt (najkosztowniejszą inwestycją były – oprócz wielkich maszyn cyfrowych – urządzenia automatycznej chemii syntez).

Aby rozpocząć pracę nad „listem”, należało zrobić początek, i to było właściwie najgorsze. Tautologia powyższego zdania jest pozorna. W dziejach pojawili się niezliczoną ilość razy myśliciele, którzy sądzili, że naprawdę można wyjść w poznawaniu od zera, i uczyniwszy z umysłu nie zapisaną kartę, zapełnić ją jedynym koniecznym porządkiem. Fikcja ta była motorem zdumiewających wysiłków. A przecież taki zabieg jest nie do przeprowadzenia. Niepodobna rozpocząć czegokolwiek bez przyjęcia założeń, przy czym to, czy uświadamiamy sobie taki akt, w niczym nie umniejsza jego realności. Założenia te tkwią już w samej biologicznej konstytucji człowieka, jak również w amalgamacie kultury, która jest członem wpasowanym pomiędzy organizmy i środowisko, a daje się urzeczywistnić, ponieważ czynności, jakie trzeba podjąć, aby przeżyć, środowisko nie ujednoznacznia, lecz pozostawia organizmom szczelinę swobody wyboru, dostatecznie przestronną dla pomieszczenia tysięcy możliwych kultur.

Rozpoczynając prace nad gwiazdowym kodem należało zminimalizować wstępne założenia, ale nie można się było bez nich obejść. Jeśli były fałszywe, praca musiała pójść na marne. Jednym z takich założeń była dwójkowość kodu. Odpowiadała z grubsza zarejestrowanemu sygnałowi, lecz w to upostaciowanie miała też swój wkład sama technika zapisu. Nie zadowalając się sygnałem utrwalonym na taśmach, fizycy badali długo samą emisję neutrinową, która była „oryginałem”, gdy rejestrat na taśmach – tylko obrazem. Orzekli wreszcie, że kod można uznać za dwójkowy „z rozsądnym przybliżeniem”. Była w tym oświadczeniu apodyktyczność – nieunikniona. Kolejny problem polegał na ustaleniu, do jakiej kategorii sygnałów należy „list”.