А ў руцэ ён трымаў апельсiн.

XV

Госцi разышлiся за поўнач, i Таня ўсiм пажадала шчасця: сваiм дружным i нядружным сяброўкам, i паляўнiчаму, i Фiльку, i бацьку, i мацi, i Надзеi Пятроўне.

I Колю сказала:

- З Новым годам, Коля! Будзь, сябра, шчаслiвы i забудзем пра гэтую дурную рыбу.

Яна вырашыла болей не думаць пра яго.

А сярод ночы Таня спалохана прачнулася. З лiчынак, што яна ўчора паклала на печ, вывеўся малады камар. Можа, гэта быў i стары камар, якi абагрэўся памiж матылёў на печы, але толькi ён раптам ажыў i зазвiнеў.

Гэта было так страшна! Ён звiнеў сярод ночы ўзiмку, калi яму зусiм не трэба звiнець.

Таня сядзела на ложку, гледзячы ў цемру, i слухала гэты звон, гэтае трапятанне камарыных крылаў, а сэрца яе стукала моцна, нiбы ляскотка начнога вартаўнiка.

Няўжо гэты слабенькi гук мог яе спалохаць?

"Трэба яго забiць", - падумала Таня.

Але камар папiшчаў яшчэ трохi i змоўк. Ён памёр сам.

Таня зноў заснула i ранiцай прачнулася з радасцю.

Мацi пайшла ўжо ў бальнiцу на дзяжурства, але гэта не засмуцiла Таню. Якое раздолле было ў яе на душы, якiм лёгкiм стала яе цела - яно нiбыта згубiла сваю вагу.

"Што гэта, - думала яна, - вакацыi? Цi, быць можа, на самай справе каханне, пра якое без усякага сумнення гаворыць тоўстая Жэня? Ну i няхай каханне... Няхай яно... Але я буду з iм сёння танцаваць на ёлцы. I я пайду на каток. Я iм не буду перашкаджаць. Я пастаю там з краю за сумётам i пагляджу, як яны будуць катацца. I, можа, у яго на каньку развяжацца якi-небудзь раменьчык. Тады я завяжу яго сваiмi рукамi. Так, я зраблю гэта абавязкова".

I пакуль Таня мылася i снедала, яна ўвесь час думала пра гэта. I вочы яе ззялi, i новым уражаннем здаваўся ёй кожны яе крок, кожны рух рукi.

Яна натачыла канькi, перавязала iх моцна раменьчыкамi i паклiкала старога сабаку, кiнуўшы яму на снег кавалачак цукру. Той пашукаў яго, тыцкаючы пысай у розныя месцы, але пры сваiм слабым нюху так i не змог знайсцi.

I ўсё-такi бедны Тыгр i гэтым разам пайшоў з ёю. Але, як потым разважыў ён сваiм старэчым розумам, гэта было абсалютна дарэмна. Яны дарма прастаялi цэлую гадзiну на рацэ ля катка, хаваючыся за кожны сумёт. Нiкога яны тут не напаткалi. Пуста было вакол. А тое, што яны ўбачылi ўнiзе на рацэ, было нават небяспечна. З-за далёкага мыса, пакрытага лесам, цiха краўся вецер, ён краем чапляў скалы i з сiпеннем здуваў снег з камення.

Так прастаялi яны з Таняй даволi доўга i пайшлi назад. Але толькi яны паднялiся наверх па сцежцы за рыбаковымi хатамi, як адразу ж убачылi Колю. Ён iшоў, падтрымлiваючы Жэню, а яна нахiлялася, коўзалася па ледзяных дарожках, раскатаных дзецьмi рыбакоў. У руках яны трымалi канькi.

Таня завярнула налева ў завулак i стаiлася за хатай, схаваўшы свае канькi ў сумёт. Тыгр прысеў побач, гледзячы на яе. Ён не разумеў яе.

Вось Коля прайшоў мiма, нiчога не прыкмецiўшы, а яна ўсё стаяла. Тыгр паскуголiў трошкi, лапы яго задрыжалi. Ён успомнiў пах птушыных костак, якiя Коля часта прыносiў яму, i сумленне яго заныла. Ён з вiскам скочыў з-за хаты i кiнуўся следам за Колем. Той азiрнуўся.

- Тыгр, ты тут? - сказаў ён здзiўлена. - А дзе ж Таня?

А Таня - вось яна - выйшла з завулка i стаiць: хавацца больш няма чаго. Твар яе залiвае яркая фарба, гусцейшая, чым гэта магло быць ад халоднага ветру, якi яшчэ з ранiцы дзьмуў з усходу.

- Тыгр, - сказала яна, - хадзi зараз жа сюды.

Коля пакланiўся Танi i пайшоў ёй насустрач, як папала размахзаючы канькамi.

- Ты была ўжо на катку, так рана? - спытаў ён. - А я думаў, ты з Фiлькам пайшла на спектакль у школу.

Таня стаяла нерухома, павярнуўшы твар убок, i словы дрэнна слухалiся яе, хаця яна гаварыла ганарлiва:

- Я зусiм не была на катку, ты ж бачыш, што канькоў у мяне няма. Фiлька сказаў табе праўду. Мы iдзём з iм у школу на спектакль.

Коля зiрнуў на Танiны рукi. Так, канькоў яна не трымала ў руках, не было iх i на плячы.

- Дык гэта праўда? Выдатна! - сказаў ён. - У такiм разе, Тыгр, хадзi сюды.

Таня крыкнула:

- Тыгр, нi з месца!

I стары сабака застаўся на месцы, хаця пах смачных костак не iшоў у яго з галавы. Ён пасядзеў яшчэ крышку каля Танi, i, можа, падумаў, што яму рабiць у такiм цяжкiм выпадку, i, успомнiўшы, вiдаць, пра свае справы, кiнуўся назад у завулак, пакiнуўшы дзяцей адных.

Услед за iм шпаркiмi крокамi пайшла i Таня.

Яна iшла, стараючыся не азiрацца назад.

"Не, я не буду больш хавацца ад Колi за хатамi i сумётамi, - думала Таня, iдучы па вулiцы. - Я не завяжу яму раменьчык на каньках, i нiколi не трэба гэтага рабiць".

I як мала нi жыла Таня на зямлi i як доўга ёй яшчэ нi заставалася жыць, але яна рашыла ўсё астатняе жыццё нават не ўспамiнаць пра Колю, забыць думаць пра яго. Ёсць жа на свеце радасцi лепшыя, чым гэтая, i, напэўна, больш лёгкiя.

Яна iх ведала раней, яшчэ зусiм нядаўна ловячы фарэль у рацэ цi слухаючы гукi горна на лiнейцы ў адным радзе з iншымi.

I Фiлька зараз чакае яе ў школе на спектаклi, i ля адкрытых варот тоўпяцца яе сябры.

Нарэшце яна можа проста глядзець па баках, нi пра што не думаючы, можа разглядаць свой родны горад. Ён таксама прыносiць ёй радасць. Ён невялiкi, але, як i яна, сябруе з яе небам, з чорнымi ад хвой лясамi. I вясной рачныя арлы любуюцца iм з вышынi. Ён i цяпер, узiмку, прыгожы. I ён не ўвесь драўляны. Яго прыстань каменная, i школа каменная, i каменны новы дом, у якiм плавяць золата. А колькi новых дарог бяжыць да яго з лесу i зноў уцякае ў лес, дзе ў самай глыбiнi днём i ўначы чутно дыханне высокiх труб, плыве новы дым над вяршалiнамi кедраў! А колькi машын праходзiць праз горад, абкруцiўшы ланцугамi свае колы, каб яны не коўзалiся па снезе!

А вось i стары меднiк таксама праходзiць праз горад i крычыць на скрыжаваннях: "Лудзiць, паяць!" Вясной ён носiць сваю маленькую рэйку на плячах, а зiмой цягне яе на вяроўцы па снезе, i яна слiзгоча, палягчаючы яму працу, - бяжыць за меднiкам, як сабачка. Каму што трэба - слiзгацца цi не слiзгацца. Хiба гэта блага?

I, праводзiўшы вачыма меднiка, якi грукатаў жалезам, Таня пакрочыла шырэй, хутчэй пабегла наперад да адчыненых варот школы.

Каля школы тоўпiлiся дзецi. Але дзiўна, яны не заходзiлi, а выходзiлi з варот. Яны з крыкам беглi насустрач Танi, i яна доўга не магла зразумець iх словы.

- Буран, - крычалi яны, - буран! Нiякага спектакля не будзе!