Пасля агляду брабдынгнежскіх войск Гулівер напісаў:

«Кажуць, што на полі было не больш за дваццаць тысяч пехацінцаў і тысяч шэсць кавалерыстаў, але я ніколі не мог бы пералічыць іх — такую вялізную прастору займала гэтая армія. Я глядзеў на парад здалёк, бо інакш я нічога не ўбачыў бы, акрамя ног.

Гэта было вельмі велічнае відовішча. Мне здавалася, што каскі коннікаў дастаюць да хмараў. Зямля гула пад капытамі коней. Усе кавалерысты па камандзе агалілі шаблі і махнулі імі ў паветры. Хто не бываў у Брабдынгнегу, хай нават і не спрабуе ўявіць сабе гэты малюнак. Шэсць тысяч маланак адначасова ўспыхнулі з усіх бакоў небасхілу. Куды б мяне ні закінуў лёс, я ніколі не забуду гэтага».

Пра каралеўскую кухню Гулівер у сваім журнале напісаў усяго некалькі радкоў:

«Я не ведаю, як перадаць словамі гэтую кухню. Калі я праўдзіва і шчыра буду апісваць усе гэтыя катлы, гаршкі, скавародкі, калі я паспрабую расказаць, як кухары падсмажваюць на ражне парасят велічынёй з індыйскага слана і аленяў, рогі якіх нагадваюць раскідзістыя кроны вялізных дрэў, мае суайчыннікі, бадай што, не павераць мне і скажуць, што я перабольшваў, як гэта робяць усе падарожнікі. А калі я дзеля перасцярогі што-небудзь зменшу, усе брабдынгнежцы ад караля і да апошняга вучня кухара пакрыўдзяцца на мяне. Таму я лічу за лепшае памаўчаць».

10

Часам Гуліверу хацелася пабыць аднаму. Тады Глюмдалькліч выносіла яго ў сад і пускала пахадзіць сярод званочкаў і цюльпанаў.

Гулівер любіў такія адзінокія прагулкі, але часта яны заканчваліся вялікімі непрыемнасцямі.

Аднойчы Глюмдалькліч пакінула яго аднаго на зялёным лужку, а сама са сваёй настаўніцай пайшла ў глыбіню саду.

Непрыкметна насунулася хмара, і буйны часты град пасыпаўся на зямлю.

Першы ж парыў ветру збіў Гулівера з ног. Градзіны, вялізныя, як тэнісныя мячы, лупілі яго па ўсім целе. Так-сяк, на карачках, яму ўдалося дабрацца да градак з кменам. Там ён уткнуўся тварам у зямлю і, схаваўшыся пад нейкім лістом, перачакаў непагадзь.

Калі бура сціхла, Гулівер памераў і ўзважыў некалькі градзін. Ён пераканаўся, што яны ў тысячу восемсот разоў большыя і цяжэйшыя за тыя, якія яму даводзілася бачыць дома.

Гэтыя градзіны так збілі Гулівера, што ён быў увесь у сіняках і дзесяць дзён адлежваўся ў сваёй скрынцы.

Другая прыгода была яшчэ больш небяспечная.

Ён ляжаў на траве пад кустом маргарытак, заняты сваімі думкамі, і не заўважыў, што да яго падбег сабака аднаго з садоўнікаў — малады, шустры сетэр.

Гулівер не паспеў і крыкнуць, як сабака схапіў яго ў зубы, стрымгалоў ірвануў у другі канец саду і паклаў там ля ног свайго гаспадара, радасна віляючы хвастом. Добра яшчэ, што сабака быў вучоны. Ён умудрыўся прынесці Гулівера так асцярожна, што нават не пракусіў на ім адзенне.

Бедны садоўнік, убачыўшы каралеўскага Грыльдрыга ў зубах свайго сабакі, перапалохаўся да смерці. Ён асцярожна падняў Гулівера абедзвюма рукамі і пачаў распытваць, як ён сябе адчувае. Гулівер ад перапалоху не мог вымавіць ні слова.

Толькі праз некалькі мінут ён трохі апамятаўся, і тады садоўнік занёс яго назад на лужок.

Глюмдалькліч была ўжо там.

Бедная, заліваючыся слязамі, яна кідалася сюды-туды і клікала Гулівера.

Садоўнік з паклонам уручыў ёй пана Грыльдрыга.

Дзяўчынка ўважліва агледзела свайго выхаванца, убачыла, што ён цэлы і здаровы, і з палёгкай уздыхнула.

Выціраючы слёзы, яна пачала дакараць садоўніка за тое, што ён пусціў сабаку ў прыдворны сад. Садоўнік і сам быў не рады гэтаму. Ён бажыўся і кляўся, што больш ніколі не падпусціць ніводнага сабакі — ні свайго, ні чужога — нават і блізка да агароджы саду, хай толькі пані Глюмдалькліч і пан Грыльдрыг не расказваюць пра гэты выпадак яе вялікасці.

На тым і пагадзіліся.

Глюмдалькліч маўчала, бо і сама баялася, каб каралева не раззлавалася на яе, а Гуліверу таксама не хацелася, каб прыдворныя смяяліся з яго і расказвалі адзін другому пра тое, як ён пабываў у зубах нейкага шчанюка.

Пасля гэтага выпадку Глюмдалькліч цвёрда вырашыла не адпускаць ад сябе Гулівера ні на хвіліну.

Гулівер даўно ўжо баяўся такога рашэння і таму ўтойваў ад сваёй нянечкі розныя дробныя прыгоды, якія раз-пораз здараліся з ім, калі яе не было паблізу.

Аднойчы каршун, які лётаў над садам, раптам каменем рынуўся на яго. Але Гулівер не разгубіўся, выхапіў з ножан сваю шпагу і, размахваючы ёю, кінуўся ў кусты.

Калі б не гэты спрытны манеўр, каршун, напэўна, панёс бы яго ў сваіх кіпцюрах.

Другі раз у час прагулкі Гулівер залез на вяршыню нейкага пагорка і раптам праваліўся ў нару, выкапаную кротам.

Цяжка нават расказаць, як нялёгка было яму выбрацца адтуль, але ён усё-такі вылез сам, без чужой дапамогі, і ні словам ніводнай жывой душы не расказаў пра гэтае здарэнне.

Трэці раз ён вярнуўся да Глюмдалькліч накульгваючы і сказаў, што вывіхнуў нагу. На самай жа справе, гуляючы і ўспамінаючы сваю мілую Ангельшчыну, ён напароўся на ракавіну смаўжа і ледзь не зламаў сабе нагу.

Дзіўнае пачуццё валодала Гуліверам у час такіх адзінокіх прагулак: яму было і добра, і жудасна, і сумна.

Нават самыя маленькія птушачкі зусім не баяліся яго: яны спакойна рабілі сваю справу — скакалі, мітусіліся, шукалі чарвякоў і казявак, як быццам Гулівера і не было каля іх.

А то неяк адзін смелы дрозд, весела цырыкнуўшы, падскочыў да беднага Грыльдрыга і выхапіў у яго з рук кавалак пірага, які Глюмдалькліч дала яму на снеданне.

Калі Гулівер спрабаваў злавіць якую-небудзь птушку, яна спакойна паварочвалася да яго і старалася дзеўбануць у галаву ці ў працягнутыя рукі. Гулівер мімаволі адскокваў.

Але неяк ён усё-такі злаўчыўся, запусціў тоўстую дубіну ў адну непаваротлівую канаплянку, і тая ўпала як нежывая. Гулівер схапіў яе аберуч за шыю і ўрачыста пацягнуў да нянечкі, каб хутчэй паказаць ёй сваю здабычу.

І раптам птушка ажыла.

Аказалася, яна не была забіта, а толькі аглушана моцным ударам палкі.

Канаплянка пачала крычаць і вырывацца. Яна біла Гулівера крыламі па галаве, па плячах, па руках. Ударыць яго дзюбай яна не магла, бо Гулівер трымаў яе на выцягнутых руках.

Ён ужо адчуваў, як рукі яго слабеюць і канаплянка вось-вось вырвецца і паляціць.

Але тут падаспеў адзін з каралеўскіх слуг. Ён адкруціў раз'юшанай канаплянцы галаву і занёс паляўнічага разам са здабычай да пані Глюмдалькліч.

На другі дзень па загаду каралевы канаплянку засмажылі і падалі Гуліверу на абед.

Птушка была крыху большая, чым лебедзі, якіх ён бачыў у сябе на радзіме, і мяса яе было цвердаватае.

11

Гулівер часта расказваў каралеве пра свае ранейшыя марскія падарожжы.

Каралева слухала яго вельмі ўважліва і аднойчы спытала, ці ўмее ён абыходзіцца з ветразямі і вёсламі.

— Я карабельны доктар, — адказаў Гулівер, — і ўсё сваё жыццё правёў на моры. З ветразем я спраўляюся не горш за сапраўднага матроса.

— А ці не хочаш ты, мой мілы Грыльдрыг, пакатацца на лодцы? Я думаю, гэта было б вельмі карысна для твайго здароўя, — сказала каралева.

Гулівер толькі ўсміхнуўся. Самыя маленькія лодачкі ў Брабдынгнегу былі куды большыя і цяжэйшыя за першакласныя ваенныя караблі яго роднай Ангельшчыны. Не было чаго і думаць справіцца з такой лодкай.

— А калі я закажу для цябе цацачны караблік? — спытала каралева.

— Баюся, ваша вялікасць, што яго чакае лёс усіх цацачных караблікаў: марскія хвалі перавернуць і панясуць яго, як арэхавую шкарлупіну.

— Я закажу для цябе і караблік і мора, — сказала каралева.

Праз дзесяць дзён цацачны майстар зрабіў па малюнку і ўказаннях Гулівера прыгожую і трывалую лодачку з усімі снасцямі.

У гэтай лодачцы маглі б размясціцца сем весляроў звычайнай чалавечай пароды.

Каб праверыць гэту цацку, яе спачатку пусцілі ў балею з вадой, але ў балеі было цесна, Гулівер не мог нават паварушыць вяслом.

— Не бядуй, Грыльдрыг, — сказала каралева, — хутка будзе гатова тваё мора.