3 Refadore — wielowariantowy program działań w przypadku pojawienia się nieznanego obiektu kosmicznego — domniemanego sztucznego tworu cywilizacji nieurpiańskiej. Program zawiera sześć wariantów działań, stosowanych zależnie od wyników rozpoznania (m. in. zagrożenia, jakie stanowi obiekt dla cywilizacji urpiańskiej): a — nadzór niejawny, b — nadzór jawny bezkonta-ktowy, c — nadzór jawny z próbami kontaktu, d — działanie odstraszające, e — działanie obronne z ostrzeżeniem, f — działanie obronne bez ostrzeżenia. Warianty a i b były wobec nas realizowane. Zakres czynności związanych z realizacją wariantów c,d,e i f nie jest znany nawet A-Cisowi, który co prawda w toku podejmowanych czynności koordynacyjnych otrzymał informacje szczegółowe z Centrum Myśli Przewodniej, ale tylko dotyczące realizowanego wariantu, a innymi niż a i b nie miał — jak twierdzi — czasu ani potrzeby bliżej się zainteresować.

4 Silą — urpiańska jednostka czasu równa 0,062 s.

5 Czas obrotu Juventy wokół osi — 32,2 h.

6 „Partner radości” — określenie bliskiej więzi międzyosobniczej dwóch Urpian, którą należy traktować raczej jako bliską przyjaźń oficjalnie usankcjonowaną niż związek małżeński. Na obecnym, wyższym poziomie cywilizacji zapłodnienie, rozwój płodu, aż do narodzin nowego osobnika odbywa się metodą in vitro w specjalnych zakładach prokreacyjnych. Urpianie są istotami dwupłciowymi i niegdyś tworzyli rodziny podobne do ludzkich, jednak ich zdolności rozrodcze zanikły.

Prawdopodobnie do zaniku doprowadzono świadomie, gdyż obecny poziom urpiańskiej inżynierii genetycznej pozwoliłby z pewnością przywrócić tę zdolność. Instytucja „partnerów radości” będąca ostatnim śladem czasów „zwierzęcej rozrodczości” i partnerskiej więzi seksualnej zostanie w przyszłości — jak twierdzi A-Cis — zastąpiona całkowicie więzią ogólnospołeczną.

7 Małe okrążenie — urpiańska miara czasu analogiczna do naszego roku. Jest to okres obiegu planety Juventa wokół Tolimana A, liczący 418,3 dnia ziemskiego.

8 Odchylenie to spowodowane zostało skierowaniem Astrobolidu na tor lotu Celestii, czego Urpianie nie mogli wiedzieć, gdyż po zniszczeniu mido nie obserwowali startu ekspedycji międzygwiezdnej. Tor ten jest odchylony o dwadzieścia osiem stopni od teoretycznego toru wyprawy Astrobolidu do gwiazd Alfa Centauri, gdyby nie zboczyła ona z drogi w celu zbadania tego dawnego sztucznego księżyca Ziemi. Różnice w kierunku lotu Celestii i Astrobolidu wynikają stąd, że lot Celestii do Układu Alfa Centauri miał trwać dziewiętnaście tysięcy sześćset lat, a po tym czasie układ ten, w wyniku ruchu własnego, będzie się znajdował w innym zupełnie punkcie nieba niż w dwudziestym szóstym wieku. |

9 Intelektostaza — homeostaza rozumu i wiedzy — niedoskonała próba przeniesienia z języka Urpian do ludzkiego języka naukowego bardzo złożonego pojęcia dotyczącego sprawności umysłowej istot rozumnych. Obejmuje ono takie zdolności psychiczne, jak inteligencja, wiedza, myślenie twórcze, traktowane jako czynniki procesu samoorganizacji intelektualnej.

10 Sidomire — narządy przystosowane do wysyłania i odbioru sygnałów elekromagneiycznych.

11 Redofare — pojęcie niejasne, dotyczące właściwego Urpianom kierunku rozwoju cywilizacji; prawdopodobnie chodzi tu o problemy związane z samouzależnieniem się od uniwersalnych magazynów informacji i wynikającym stąd izolacjonizmie kosmicznym.

12 Światem Starego Życia nazywają Urpianie krążącą wokół gwiazdy Proxima Centauri planetę I, którą my nazwaliśmy Urpa (stąd dawni mieszkańcy tej planety to Urpianie). Glob ten, na którym niegdyś kwitło życie, był kolebką ich gatunku, lecz na skutek przygaśnięcia gwiazdy macierzystej zmienił się przed dwoma tysiącami lat w lodową pustynię. Urpianie przenieśli się z Układu Proximy do Układu Tolimana tysiąc czterysta pięćdziesiąt lat temu.

13 Simido — szeroki zakres pełnomocnictw dotyczących złożonych działań technicznych i organizacyjnych, związanych z kontrolą i instruowaniem zespołów mido.

14 Temidzi — istoty rozumne zamieszkujące Temę, planetę krążącą wokół gwiazdy Proxima Centauri. Poziomem umysłowym odpowiadają pitekantropowi. Ich reakcje psychiczne są znacznie wolniejsze niż u człowieka.

15 Midoresol — bardzo złożona i niezbyt dla nas jasna technika przekazywania energii i informacji, których odbiorcami są obdarzeni dużą samodzielnością „wysłannicy pyłowi” (mido).

16 Fadoremi, dodomi — wiązki promieniowania korpuskularnego złożonego z różnych cząstek elementarnych, służące przekazywaniu informacji i energii (?) dla mido. Promieniowanie to powoduje zaburzenia w czynnościach mózgu ludzkiego.

17 Refadomire — dyspozycje psychiczne ukształtowane w wyniku skomplikowanych układów od-ruchów. W znacznym uproszczeniu

— instynkt, intuicja.

18 Laremi sidore — w bardzo ogólnym, uproszczonym ujęciu — świat wrogi życiu, zaludniony przez samoczynnie działające struktury sztuczne.

19 Redami — najprawdopodobniej-jakaś złożona biurokratyczna procedura związana z rewizją programu działań. Na czym polega

— nie udało się ustalić.

20 Sisimi — zespól ruchomy, wykonawczy, transportowy. Nazwa zautomatyzowanego pojazdu zatrzymanego przez D.Brown.

21 Siredosi — treści tej nazwy nie udało się dotąd w pełni rozszyfrować. Z wypowiedzi A-Cisa wynika, że chodzi tu nie tylko o udoskonalenie genetyczne rodzaju ludzkiego, ale również o jakieś inne cele, sięgające daleko poza rzekome korzyści dla cywilizacji Ziemian. Urpianin unika wy-raźniejszego sprecyzowania, co ma na myśli. Jest to chyba temat zakazany, na który jednak próbuje on w ostrożny sposób zwrócić naszą uwagę, wbrew zaleceniom swych przełożonych. Prawdopodobnie chodzi tu o jakieś ważne dla samych Urpian i ich cywilizacji problemy, w których rozwiązaniu miała wziąć udział przeobrażona na ich modłę ludzkość.

22 Fasido — chodzi tu o większą wrażliwość niektórych członków naszej ekspedycji na ekologiczne aspekty działalności ludzi w obcym świecie i szczególne zainteresowanie kontaktami międzycy-wilizacyjnymi. Czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu, wiąże się to z jakimś oddziaływaniem kosmicznym (naturalnym lub sztucznym) — jak to sugeruje wypowiedź A-Cisa — nie udało się stwierdzić.

21 Solfare — prawdopodobnie całość czynników kształtujących przebieg procesów fizjologicznych zachodzących w istotach żywych.

24 Ladofado — metoda oddziaływania na mózg. Nie udało się dotąd skłonić A-Cisa do wyjaśnienia, na czym ona polega. Wiadomo tylko, że towarzyszą jej poważne zakłócenia przebiegu prądów czynnościowych w korze mózgowej.

25 Doremi — chodzi tu prawdopodobnie o zmniejszanie się tempa wzrostu zasobów wiedzy gromadzonej w Pamięci Wieczystej. A-Cis wypowiada się niechętnie na ten temat. Być może doremi wiąże się z siredosi (patrz przyp. 21).

26 Dofasi — sztuczny intelekt.

27 Saldo mimire — pojęcie złożone, prawdopodobnie oznacza wiarę w autorytety traktowaną jako wartość społeczna, chociaż A-Cis twierdzi, że pojęcie wiary w takim znaczeniu, w jakim my go używamy (pozarozumowa, nie oparta na logicznych dowodach akceptacja jakiegoś przekonania), w języku Urpian nie istnieje.

28 Misoldo — opracowany przez Lu wariant operacyjny programu chromosomalnej syntezy genów w celu wyhodowania doskonalszego gatunku człowieka.

29 Falasol — zminiaturyzowane urządzenie o nie znanej nam konstrukcji, umożliwiające wprowadzenie człowieka w stan przypominający głęboką hipnozę.

30 Sisolfa — osoba służąca pomocą w adaptacji do nowych warunków, opiekunka i przewodniczka o ograniczonych uprawnieniach nadzorczych. Funkcja nie mająca obecnie odpowiednika w społeczeństwie ludzkim.

Część II

Żywy krzem