jeno (daw.) — tylko.
alkierz — izba narożna, często reprezentacyjna.
jaka (daw.) — rodzaj okrycia wierzchniego.
opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
żeleźce (daw.) — grot.
przyłap a. przyłapa — płytka podcień ze słupów drewnianych ustawionych bezpośrednio przy ścianie domu.
pocztowy — tu: osoba należąca do pocztu.
pątnik (daw.) — pielgrzym.
obońka — płaska beczułka do przewożenia płynów.
kord — krótki miecz.
żywo (daw.) — szybko.
przyłap a. przyłapa — płytka podcień ze słupów drewnianych ustawionych bezpośrednio przy ścianie domu.
jeno (daw.) — tylko.
wykopyrtnąć się — przewrócić się.
pokrętka — tu: korba.
trzy kwartały — dziewięć miesięcy.
wagant — śrdw. kleryk lub żak, żyjący w sposób prowokacyjnie swobodny, często zajmujący się twórczością poetycką bądź aktorstwem.
stropić się (daw.) — zakłopotać się, stracić pewność siebie.
jagody — tu: policzki.
krotochwila (daw.) — żart.
sromota (daw.) — wstyd.
Fryz a. Fryzyjczyk — mieszkaniec Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii.
baczyć (daw.) — uważać.
szpylman a. szpilman (z niem.) — grajek.
goliard (śrdw.) — wędrowny bard.
konew (daw.) — duże naczynie.
słód — skiełkowane i wysuszone ziarna zbóż, jeden z surowców do produkcji piwa.
clerici scholares (łac. forma M. lm.) — klerycy-studenci.
chycić — dziś popr.: chwycić.
lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany.
sierdzity a. sierdzisty — groźny.
frybra (daw.) — febra, gorączka.
kord — krótki miecz.
zaperzyć się — unieść się gniewem.
Omnes leges, omniaque iura vim vi repellere cunctisque sese defensare permittunt! (łac.) — Wszystkie prawa i zwyczaje pozwalają siłę odpierać siłą, oraz się bronić.
cnić się (daw.) — tęsknić za czymś, martwić się, nudzić.
uznać — tu: poznać.
precz — tu chyba: dalej.
garbować skórę — preparować skórę zwierzęcą tak, by była odporniejsza na warunki pogodowe. Tu przen. pobić.
bojać się — dziś popr.: bać się.
opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
gronostaj — mały ssak z rodziny łasicowatych a. cenne futro z niego.
jałowica — jałówka, młoda krowa.
włodyczka a. włodyka — rycerz, zwłaszcza niemajętny lub bez pełni praw rycerskich.
ścierciałka — skartabella (od łac.) ex carta belli, prawem wojny, szlachcic bez pełni praw stanowych.
wyrostek (daw.) — chłopak.
buchasty (daw.) — szeroki, worowaty.
kord — krótki miecz.
lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany.
szpylman a. szpilman (z niem.) — muzyk, grajek.
atoli (daw.) — jednak.
synod — zebranie duchowieństwa i świeckich, podejmujące decyzje w sprawach kościelnych.
balista — rodzaj broni miotającej.
szranki — ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej, przenośnie: sam turniej.
fornicaria (łac.) — kobieta lekkich obyczajów; tu B lp. fornicariam: kobietę lekkich obyczajów.
bibula (łac.) — pijaczka; tu B. lp. bibulam: pijaczkę.
mulier (łac.) — kobieta; tu B. lp mulierem: kobietę.
Bacchus — rzymski bóg wina; tu B. lp. Bacchum: Bachusa.
adoro, adorare (łac.) — czcić, szanować; tu 3.os. lp cz.przesz. adorabat: czciła.
adultera (łac.) — cudzołożnica.
uxor (łac.) — żona; tu B.lp. uxorem: żonę.
ochędożny (daw.) — porządny, umiejący utrzymać porządek.
Seneka — Lucjusz Anneusz Seneka Młodszy (ok. 4 p.n.e.–65 n.e.), rzym. filozof stoicki, autor wielu tekstów moralistycznych.
Pomus non cadit absque arbore (łac.) — niedaleko pada jabłko od jabłoni.
fryjowny — chętny do zalotów.
aquam sordidam (łac.) — brudną wodę.
In saecula saeculorum, amen (łac.) — na wieki wieków, amen.
nastąpić na kogoś (daw.) — zaatakować kogoś.
kropielnica — zbiornik na wodę święconą, umieszczany w przedsionku kościoła.
miałki — tu: pozbawiony większej wartości.
pątlik — siatka do podtrzymywania włosów.
jeno (daw.) — tylko.
wyżenąć (daw.) — wygnać.
połomił — dziś popr.: połamał.
zapowiedź — tu: wyzwanie na pojedynek.
opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
gorze (ze starop. gorzeć: palić się) — biada, nieszczęście, niebezpieczeństwo.
staje, stajanie — dawna miara odległości, etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć.
zabaczyć (daw.) — zapomnieć.
frasobliwy (daw.) — smutny.
przygodzić się (daw.) — przydarzyć się, przytrafić.
skartabella — szlachcic ex carta belli (łac.: prawem wojny), bez pełni praw stanowych.
sowizdrzał — tu: wędrowny błazen.
szczypka — szczapka, drewienko.
pakliby (daw.) — jeśliby.
alibo — dziś popr.: albo.
skojec — średniowieczna moneta, 1/24 grzywny.
opat — przełożony w męskim zakonie kontemplacyjnym.
wagant — śrdw. kleryk lub żak, żyjący w sposób prowokacyjnie swobodny, często zajmujący się twórczością poetycką bądź aktorstwem.
kmieć — zamożny chłop, posiadający własne gospodarstwo.
laga — kij, laska.
łagiew (daw.) — naczynie podróżne.
Fryz a. Fryzyjczyk — mieszkaniec Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze Niemiec, Danii i Holandii.
alkierz (daw.) — izba narożna, często reprezentacyjna.
z nawrotem — z powrotem.
grzywna — śrdw. jednostka płatnicza, o wartości pół funta złota lub srebra.
list — tu: kwit potwierdzający zastaw.
jakom znakiem krzyża świętego sam poświadczył — znak krzyża stawiały na dokumentach osoby nieumiejące pisać.
rad (daw.) — zadowolony.
prawić (daw.) — mówić.
chcem — dziś popr.: chcę.
zaperzyć się — zdenerwowac się.
chleb ludzi bodzie — zwrot przysłowiowy mówiący o zuchwałości ludzi sytych.
piechtą (daw.) — na piechotę.
gładki (daw.) — urodziwy.
nałęczka (daw.) — chusta służąca jako przepaska na głowę. Przypomnienie sceny, w której Danusia uratowała Zbyszka przed egzekucją.
pątlik — siatka do podtrzymywania włosów.
stróża (daw.) — straż.
począć (daw.) — zacząć.
poczkaj — dziś popr.: poczekaj.
skomorocha (daw.) — wędrowny śpiewak a. aktor, zwłaszcza słowiański.
wagant — śrdw. kleryk lub żak, żyjący w sposób prowokacyjnie swobodny, często zajmujący się twórczością poetycką bądź aktorstwem.
kulbaczyć — siodłać.
bożyć się (daw.) — zarzekać się, przysięgając na Boga.
tera — dziś popr.: teraz.
kord — krótki miecz.
poswarki a. swary(daw.) — kłótnie.
doma (daw.) — w domu.
cnić się (daw.) — tęsknić za czymś, martwić się, nudzić.
hartowny — zahartowany, twardy.
jeno (daw.) — tylko.
barziej — dziś popr.: bardziej.
sczeznąć (daw.) — zginąć, umrzeć.
ile że (daw.) — ponieważ.
Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).