Валодзя не прыйшоў у сваё купэ. Зiна пачала варушыць клункi адна, i, каб не замiнаць ёй, Ярмолаў выйшаў у калiдор. За акном плыў у шызую далечыню асеннi лес. Сумесь жоўтага з зялёным нагадвала нешта блiзкае да цёмна-шэрага. Гэтая своеасаблiвая паласа крыху мiльгацела ў вачах, бо раз-пораз перабiвалася блакiтнымi, хоць i не зусiм яснымi прасветамi. З суседняга купэ даносiлася заўзятае шлёпанне картаў, рознагалосае прыгаворванне i зрэдку свiст. А памiж гэтымi прыгаворваннямi i свiстам Ярмолаў чуў абыякавыя, нiбы дрымотныя словы жанчыны:

- Яка-я-а там пагодка-а... будзе-э... цяпер у Крыму? Вясной у Цхалтубе-э... добрая была пагода. Пагрэлiся-а. Летам у Рызе-э... Нашто ты, Дзiма, сунеш караля? У Рызе таксама цёпла-а... было.

Лес за акном скончыўся, неўзабаве пачалi трапляцца будынкi, слупы высакавольтных перадач, чыгуначнае палатно спачатку раздваiлася, а потым з'явiлiся i трэцяя i чацвертая лiнii, - цягнiк стаў прыцiшваць свой ход. На прыпынку Валодзя таксама выйшаў у калiдор, заглянуў у сваё купэ. Людачка спала, сурова надзьмуўшы губкi, а мацi ляжала побач i таксама, вiдаць, драмала.

- Паснулi мае, - сказаў Валодзя, стаўшы побач з Ярмолавым. - Цэлую ноч збiралiся - бяда з iмi. Сядзелi б дома!

- А куды вы едзеце? - спытаў Ярмолаў.

- Дадому еду, да сваiх. У мяне адпачынак на трыццаць тры днi.

На пероне з'явiўся Цюльпан у суправаджэннi свае гаспадынi. Следам iшоў Дзiма. Гаспадыня была ў даўжэзным цёплым халаце, Дзiма - у палiто паверх пiжамы. Цюльпан так высока трымаў свой тупы, выгнуты ўгору нос i крочыў так смела i рашуча, што перад iм усе расступалiся. Гаспадарам, вiдаць, падабалася гэта. Жанчына з незалежным i крыху ганарлiвым выглядам на твары нешта ўвесь час гаварыла сабаку, а Дзiма трымаў тоўстыя губы трубкаю i мнагазначна пасвiстваў.

Ярмолаў мiжвольна ўсмiхнуўся. Вiдовiшча гэтае было смешным для ўсiх, але яму кiнулася ў вочы тое, пра што не надта зручна было i гаварыць: выгляд бульдога нейкай рыскай нагадваў у гэтую хвiлiну выгляд свайго гаспадара.

- Хар-рошы сабака! - з прыцiскам сказаў Валодзя. - Шкада, Людачка спiць, паказаў бы ёй цюцю.

Пасажыры сюды-туды снавалi па калiдоры, а дзверы ў купэ, дзе спалi Зiна з Людачкай, былi адчыненымi. Ярмолаў павярнуўся, цiха прычынiў дзверы i зноў стаў побач з Валодзем.

- Цiхiя яны ў вас, спакойныя, - сказаў ён лейтэнанту, ужо без усмешкi паглядваючы ў акно.

- Хто?

- Я пра вашых гавару.

- А... Яны? - Лейтэнант глянуў на зачыненыя дзверы. - Яны спакойныя, а што iм? Хвалявацца асаблiва няма чаго. Калi што, дык адна мая галава балiць.

- Даўно вы разам?

- Не. Яна з дзесяцiгодкi, а я нядаўна з вайсковай школы. Сустрэлiся выпадкова на вакзале... А вы нежанаты?

- Не.

- Ну i правiльна! Маладзец!

Ярмолаў здзiўлена паглядзеў лейтэнанту ў вочы.

- Чаго вы так глядзiце? - без затрымкi працягваў Валодзя. - Маладзец, гавару. Я вам зайздрошчу. Толькi дурнi з гэтым дзелам спяшаюцца.

На станцыi пачуўся званок дзяжурнага, пасажыры на пероне замiтусiлiся, пачалi разбягацца па вагонах.

Ярмолаў наглядаў, як трывожна падбiрала халат i апярэджвала сабаку Валодзева партнёрша па картах, як следам папырхваў губамi Дзiма, нагружаны смажанымi куранятамi, яблыкамi, пляшкамi лiманаду. Хутка гэтая прыкметная для ўсiх тройка з сапеннем, цахканнем i стогнамi працiснулася па калiдоры. Валодзя пайшоў у iхняе купэ, i гульня ў карты ўзнавiлася.

Ярмолаў астаўся ля акна насупраць свайго купэ. Нейкае дваiстае адчуванне з'явiлася ў яго пасля гэтай кароткай размовы з Валодзем. З аднаго боку, трэба было б чалавека паважаць за такую непасрэднасць i даверлiвасць, а з другога хочаш не хочаш, а падумаеш, што гэта не тая непасрэднасць i не тая даверлiвасць. З суседняга купэ чулася яго пасвiстванне, а ўяўлялася, што ён стаiць побач, высокi, падцягнуты, з прыгожымi гуллiвымi вачамi. Стаiць i ўвесь час расказвае пра сваю жонку. Нiхто ўжо i не пытае яго пра гэта, i слухаць ужо становiцца непрыемна, а ён усё расказвае. А Зiна спiць у гэты час i нiчога не чуе. Ёй, мабыць, сняцца прывабныя сны, магчыма, тая першая сустрэча на вакзале... Першае светлае каханне...

"А можа, яна ўжо не спiць?"

Ярмолаў цiхенька бярэцца за дзвярную ручку, заглядвае ў шчылiнку. Сапраўды, не спiць.

- Заходзьце, заходзьце! - гаворыць Зiна. - Чаго ж вы ўвесь час стаiце на калiдоры?

I Ярмолаў заходзiць у купэ, збянтэжана апусцiўшы вочы, садзiцца ля столiка. Яму непрыемна, што ён загаварыў з Валодзем аб такiх справах, пра якiя можна было i не гаварыць. Магчыма, Зiна i тады не спала i ўсё чула. Не так сорамна за свае пытаннi, як за Валодзевы адказы.

- Чаму ж вы не адпачываеце? - нясмела гаворыць Ярмолаў. - Няхай бы паспалi, пакуль малая не турбуе.

- Я паспала крыху. - Зiна ўдзячна ўсмiхаецца, але глядзiць не на Ярмолава, а ў акно. - А лепш сказаць - не паспала, а падрамала.

- Станцыю адну нядаўна праехалi, астаноўка была. Не чулi?..

Ярмолаў заўважыў, як у Зiны здрыганулiся вейкi, калi яна памкнулася глянуць на яго.

- Не чула я, - цiха адказала жанчына i зноў пачала глядзець у акно.

А Ярмолаў цяпер зусiм упэўнiўся, што ўсё яна чула, бо напэўна ж не спала. Больш ён не мог сказаць нi слова. Гэтае няёмкае маўчанне цягнулася некалькi хвiлiн, бо i Зiна, вiдаць, не ведала, пра што гаварыць.

Нарэшце яна спавольна ўзняла вочы на Ярмолава i спытала:

- Вы ў Менску жывяце?

- У Менску, - адказаў Ярмолаў.

- А мы цяпер - далекавата ад Менска. Сумна iншы раз... Да таго хочацца дадому... Не чулi, хор Шыловiча дома цяпер цi на гастролях?

- У Менску Макар Iванавiч, - упэўнена адказаў Ярмолаў. - Што, падабаецца вам гэты хор?

Зiна цяжка ўздыхнула i зноў адвяла вочы ў акно.

- Я спявала ў гэтым хоры, - цiха сказала яна.

Ярмолаў здзiвiўся i сам не заўважыў, як яго залiшне здзiўлены позiрк пачаў лавiць Зiнiны вочы, каб нешта сказаць, нешта выявiць хоць позiркам, бо словы ў гэты момант не знаходзiлiся. Зiна заўважыла гэтае здзiўленне, i ёй стала крыху непрыемна. "Чаму ён так здзiвiўся? Няўжо я зусiм не падобная на спявачку або спяваць у хоры - вельмi ўжо складаная, мала каму даступная справа?" Потым убачыла, што гэта - добрае, таварыскае здзiўленне i пагляд у чалавека шчыры, даверлiвы. У вачах Ярмолава не мiльгала тая ледзь прыкметная, але вельмi калючая насмешка, якую Зiна часта бачыла ў Валодзi, калi гаворка заходзiла аб хоры, аб яе голасе. Вiдаць было па ўсiм, што з гэтым чалавекам вальней можна гаварыць пра музыку, пра мастацтва, не трэба баяцца, што ён цябе абсмяе або прынiзiць халодным абыякавым позiркам.