- Што значыць - будзе яшчэ горш? - спыталася Лора. Яна ўзяла яго за руку. Ён моцна сцiснуў яе руку, потым пагладзiў. Яна заплюшчыла вочы. Яны далi акардэанiсту сто лiр.

Viа Аnniа купалася ў месячным святле. Ад кiпарысаў на брук, у якiм антычныя вазы прарэзалi дзве паралельныя каляiны, клалiся блакiтныя ценi. На фоне бледнага неба над магiлай Цэцылii Мэтэла ўздымалася вялiзная рэкламная аўтапакрышка з дрэва. Ноч была чароўная. Паабапал шашы, якой было ўжо не адна тысяча гадоў, стаялi, як конi на прывязi, мотаролеры, чакаючы сваiх седакоў: парачак, схаваных у цемры вясковай ночы, аглушаных звонам цвыркуноў i шчаслiвых у абдымках адно ў аднаго.

- Як прыгожа, - сказала Лора.

У iх было мала часу. Апошнi тралейбус адыходзiў праз чвэрць гадзiны. Яны, трымаючыся за рукi, селi на тумбу дарожнага знака. Арман загаварыў першы.

- Якая незвычайная цывiлiзацыя, - сказаў ён. - Калi думаеш, што па гэтай дарозе ездзiлi ў Неапаль ужо дваццаць стагоддзяў назад...

- Сапраўды, - сказала Лора, - мы пра ўсё гэта чыталi, усё гэта ведаем, але самае незвычайнае - убачыць потым, што гэта не штосьцi з кнiг, што гэта рэальна iснуе.

Яна глядзела на мотаролеры i думала пра каханкаў, якiя ляжалi за магiламi рымскiх патрыцыяў. Арман абняў яе i доўга цалаваў у вусны, але цяпер яму здавалася, што ў ёй больш не было нiякай таямнiцы.

- Трэба вяртацца, - вельмi пяшчотна сказаў ён. - Ты, напэўна, стамiлася? Табе было зусiм кепска ў аўтобусе.

- О! Ты быў такi мiлы, такi цярплiвы.

- Ну што ты, любая, гэта ж такая дробязь...

- Але я назаляла табе, не давала спакойна любавацца... Мне б не хацелася быць абузай. Я не надта табе перашкаджала, не?

- Ды не, -сказаў ён, -якая ты дурнiца! Я кахаю цябе.

- Я таксама кахаю цябе, - сказала яна.

- I добра! Гэта ж вельмi добра...

Яны прабылi ў Рыме два днi, каб абавязкова наведаць усе вартыя ўвагi мясцiны.

Iм вельмi спадабалiся сады вiлы Баргезэ. Бессаромнасць Палiны Банапарт* зачаравала Армана, якi неўпрыкмет гладзiў голыя грудзi мармуровай статуi Кановы. Яны елi марожанае пад хвоямi, якiя зблiзу выглядалi не так маркотна, як апiсаў Стэндаль. Мiлыя, святочна апранутыя дзецi з гувернанткамi, якiя гаварылi па-нямецку, гулялi вакол iх.

* Палiна Банапарт (1780-1825) - сястра Напалеона, была замужам за князем Камiлам Баргезэ.

Сабор Святога Пятра iм не спадабаўся. Яны вырашылi, што ён падобны на тэатр, з якога толькi што выйшлi гледачы. Арман параўнаў ксяндзоў, семiнарыстаў i служак з апранутымi ў сутаны рабочымi сцэны.

- Досыць жахлiва, гэта праўда, - сказала Лора.

Але раптам яна ўспомнiла, што вянчалася ў царкве, i змоўкла.

- Гэта месца без душы, - сказаў Арман.

- А можа, мы ў гэтым вiнаватыя? - сказала Лора. - Можа, гэта з-за таго, што мы нiчога не прыносiм сюды?

Вечарам, калi яны вярталiся ў нумар, ногi ў iх гулi, а ў галаве ўсё перамяшалася: захад сонца, мiтры, голыя багiнi, марскiя ракавiны i распяццi.

Арман маўчаў.

- Пра што ты думаеш? - пыталася Лора. - Пра што ты думаеш? Цябе нешта турбуе?

- Не, - казаў Арман, - нiчога. Я цябе кахаю.

- Тады ты павiнен быць вясёлым. Ты не вельмi вясёлы...

- Я больш чым вясёлы, я шчаслiвы.

- У цябе ўсё ў парадку?

- Так, - адказваў ён.

Ранiцай таго дня, калi яны павiнны былi выехаць аўтобусам на Капры, як было прадугледжана праграмай Сусветнага агенцтва, яны адчулi палёгку, хоць самi сабе ў гэтым не прызнавалiся. Згодна з праграмай турыстычнага агенцтва яны павiнны былi правесцi пяць дзён на чароўным востраве. Бо яны не сумнявалiся, што як бы там нi было, а Капры яны будуць успамiнаць усё жыццё.

На жаль, надвор'е выдалася надзiва дажджлiвае для гэтай, звычайна сонечнай, пары. Кампанiя здалася iм чымсьцi накшталт Нармандыi. Яны пiлi цёплую каву з тэрмаса. Лора больш не хварэла, але маленькi прышч на носе зацвярдзеў, пачырванеў i нарваў. Арман супакоiўся. Ён з пяшчотнай пакорлiвасцю глядзеў на пышныя вiнаграднiкi, на пагоркi, ахутаныя туманам. Сонца заззяла якраз тады, калi яны прыехалi ў Неапаль, дзе павiнны былi прабыць толькi гадзiну перад тым, як адплыць на батэла* на Капры. Гэтага было дастаткова, каб пераканацца, што iм не схлусiлi, i гэта сапраўды, як казаў адзiн пасажыр iхняга аўтобуса, варта было таго, каб прыехаць сюды. Дзеля таго, каб пабачыць Везувiй, варта было прыехаць. Не таму, што гэта быў нейкi незвычайны вулкан, асаблiва пасля таго, як ён патух, а таму, што адна назва будзiла думкi пра iншыя такiя самыя вулканы: Этну, Папакатэпельт, Фудзiяму, Кiлiманджара. Дождж вымыў фасады будынкаў, i гэта падкрэслiла язвы бедных кварталаў, але затое надало ўсяму нейкi расквiтнелы, вясновы выгляд. Сонца прыпякала, i над горадам курылася пара. Арман i Лора гаварылi пра "пачуццёвасць" Неапаля. Хлапчукi паспрабавалi прадаць iм аўтаручкi i гадзiннiкi, купленыя ў амерыканскiх маракоў. Iх цяжкiя караблi з гарматамi ў белых чахлах вiднелiся на брудных водах порта.

* Параходзiк (iт.).

- Мне не цярпiцца ўбачыць Капры, - сказала Лора.

Гэтая назва, Капры, нагадвала ёй пра Тыберыя*, значыць, пра мурэн, смаляныя паходнi i жоўтыя амфары ў шафранавым пяску.

* Тыберый I, другi рымскi iмператар (42 г. да н.э. - 37 г. н.э.), свае апошнiя гады правёў на Капры.

Арман абхапiў яе за плечы i прыцiснуў да сябе. Але на параходзiку, што плыў да вострава, яму раптам захацелася буры, туману, няважна чаго, абы яно змянiла гэты дэкор з недарэчных раманаў на звычайны пейзаж для звычайных людзей.

З верхняга прыпынку фунiкулёра, адкуль порт быў ледзь вiдаць, праз гэтае нагрувашчанне залiтых сонечным святлом кашолак, стракатых, яркiх колераў шаляў i караляў з ракавiн iх разам з iншымi турыстамi правялi да гатэля. Абапал дарогi ўзвышалiся тэрасы з садамi, перапоўненымi чырвонымi кветкамi. З вокнаў iх пакоя вiдаць былi бухта i купалы манастыра, пабудаванага ў маўрытанскiм стылi. Навокал панавала цiша, якую зрэдку парушалi траскатня цыкад, гук парасона, якi раскрывалi, цi шамаценне пры подыхах марскога ветру сухога лiсця на алiвах. Сады крута спускалiся да самага залiва. Вада, як i ўсё iншае, была цудоўная: блакiтная, празрыстая на вялiкую глыбiню. Маторка пакiдала на ёй доўгi пенны след.

- Гэта краiна, аб якой мараць, - сказала Лора. - Мажлiва, гэта дэкор, але цудоўны! Ах, я хацела б застацца тут на некалькi месяцаў...

- Ты ўпэўнена, што табе не захацелася б у Кабур* цi нават у Каэн?