Τώρα όλα αυτό τι· τι έρχονται να κάνουν. Έρχονται να χαλάσουν μέσα μας τις βεβαιότητες. Τις ασφάλειες. Τις σιγουριές που θέλουμε να 'χουμε εμείς. Βεβαιότητα, πρόγραμμα. Και λέει ο Χριστός: «Εγώ δεν έχω πρόγραμμα. Εγώ δεν έχω πρόγραμμα. Εγώ έκανα απρογραμμάτιστα πράγματα». Με την έννοια της εκπλήξεως, της έλλειψης καλουπιού. «Όχι απρογραμμάτιστα, χωρίς δηλαδή φροντίδα και αγάπη και τάξη στη ζωή Μου. Αλλά δεν είχα μέρες που έλεγα ότι σήμερα δέχομαι, αύριο δεν δέχομαι. Τώρα θα πάω σ' αυτό το σπίτι, σήμερα επισκεπτόμαστε τους καθωσπρέπει, αύριο τους αμαρτωλούς..». Απλότητα. Ό,τι σου φέρει ο Θεός στη ζωή. Δε μπορείς να βάλεις σε καλούπι τη ζωή. Δε μπαίνει σε καλούπι. Ούτε ο Θεός, ούτε τα πράγματά Του, ούτε ο τρόπος που κυβερνά τη ζωή μας.

Όλα αυτά που λέω, που βλέπω, δηλαδή, στα βιώματα των αγίων, σε περιστατικά ανθρώπων που είναι άγιοι, σημερινοί άνθρωποι, απλοί άγιοι, καθημερινοί, δίπλα μας, είναι οι ζυμώσεις που γίνονται και οι αλληλοεπιδράσεις και οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, με τα γεγονότα του βίου, με τη σχέση τους με το Θεό, αυτό δε μας δείχνει;…

Βγες απ' το βόλεμά σου. Τίποτα δεν είναι σίγουρο. Η ζωή έχει εκπλήξεις ο Θεός ο Ίδιος είναι μια έκπληξη και μάθε και εσύ να μπαίνεις στο δικό Του κλίμα. Αν θέλεις να αποκτήσεις το δικό Του ήθος. Αν δε θέλεις κάνε ό,τι θέλεις· και μπορεί μέχρι τα ογδόντα σου, μέχρι τα ενενήντα σου, όσο σ' αφήσει ο Θεός να ζήσεις να το πάρεις το μάθημα αυτό. Και το 'χουν πάρει το μάθημα αυτό πολλοί γονείς οι οποίοι νόμιζαν ότι θα βάλουν σε καλούπι τα πράγματα. Νόμιζαν ότι έχουν βεβαιότητα· ότι κυβερνάνε τη ζωή τους το σπίτι τους, την οικογένειά τους. Και είδαν, τελικά, ότι τίποτα απ' όλα αυτά δε κυβερνούσαν. Δε μπορούσαν να κυβερνήσουν τίποτα απ' όλ' αυτά. Να βλέπεις τον άλλον να κάνει κηρύγματα, ας πούμε, ο ίδιος ο πατέρας, και το παιδί του να 'χει γίνει αναρχικός. Και του λέει ο Θεός «Πάρε το μάθημά σου. Κστάλαβέ το ότι δε μπορεί να είσαι απότομος, δε μπορεί να είσαι απόλυτος. Ανοίξου. Χαλάρωσε. Γίνε λίγο σα το ζυμάρι και αφέσου και εσύ να ζυμωθείς μες τη ζωή. Αφέσου να ζυμωθείς. Κατάλαβε τους δικούς Μου τρόπους. Ότι τα πράγματα δεν είναι μονοκόμματα. Ότι δεν έρχονται όπως τα θες εσύ, αλλά όπως τα θέλει ο Θεός. Και περνούν καλά σ' αυτή τη ζωή, αυτοί που παίρνουν τα μαθήματα του Θεού και μπαίνουν στο δικό Του κλίμα».

Αυτά σκεφτόμουν σήμερα να σου πω· σκόρπια φυσικά είναι. Να τώρα, ας πούμε, για παράδειγμα, τ' άκουσες τώρα όλα αυτά — εντάξει; — λες τώρα μέσα σου, παράδειγμα: «Α, ναι, έτσι είναι, όπως τα 'πες. Πολύ μ' αρέσει έτσι, όπως τα πες και μ' άγγιξες, όπως τα πες και θέλω να σου μιλήσω, εσένα, όπως τα πες να μου μιλήσεις». Έκανες το ίδιο λάθος. Γιατί τόση ώρα σου δείχνω αυτό: ότι δεν έχει νόημα να μιλήσεις σε μένα, στον έναν, στον άλλον και να περιμένεις να πάρεις από μένα κάτι που και εσύ ο ίδιος ξέρεις. Δε σου λείπει τίποτα. Έχεις μια — πολλές φορές το λες αυτό — έχεις μια χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μια χαμηλή υπόληψη του εαυτού σου. Υποτιμάς τον εαυτό σου.

Αυτό δεν είναι ταπείνωση. Η μειονεξία δεν είναι ταπείνωση. Ταπείνωση δεν είναι να λες ότι δε μπορώ να σταθώ στα πόδια μου και διαρκώς έχω ανάγκη τους άλλους γιατί είναι σα να προσβάλλεις το Θεό. Ια να Του λες ότι δε σου 'χει δώσει χαρίσματα, δυνατότητες φοβερές, ψυχή γενναία, ευκαιρίες να αγωνιστείς.

Στηρίξου στο μπαστουνάκι και στο ραβδάκι της δικής σου προσευχής. Της δικής σου σχέσης με το Θεό. Της μεσολάβησης, βεβαίως των αγίων, της Παναγίας μας, του Πνευματικού σου, των ανθρώπων που θα σου συμπαρασταθούν. Άλλο, όμως, αυτή η μεσολάβηση και άλλο η εξάρτηση. Μια νοσηρή σχέση που όλα περνούν μέσα από ανθρώπους. Έτσι θέλει να μας κάνει ο Θεός Δε λέει ο Απόστολος ότι έχουμε παρρησία και απευθυνόμαστε στο «θρόνον τῆς χάριτος»; Με ανοιχτό το πρόσωπο, χωρίς να καλύπτουμε το πρόσωπό, μας, όπως ο Μωυσής που έβαλε μπροστά, στην Παλαιά Διαθήκη, εκείνο το ύφασμα για να μην δει το Θεό απ' τη λάμψη Του. Τώρα, λέει, εμείς κατευθείαν πάμε στο Θεό. Έχουμε άνεση. Ωριμάζουμε, καλλιεργούμαστε, προκόβουμε πνευματικά.

Θυμάσαι, σήμερα αυτό το σημείο προσπάθησα λίγο να αγγίξω. Να προοδεύουμε πνευματικά και να δυναμώνουμε στον αγώνα της ζωής. Και να εύχεσαι και εσύ για μένα, αυτά που λέω κάπως Και να τα προσπαθώ και να μου τα δώσει ο Θεός σα δώρο. Πράγμα που σημαίνει ότι δε θα πρέπει να με ενδιαφέρει τι κάνουν οι άλλοι για να το κάνω και εγώ ή να μην το κάνω και εγώ. Να 'χω και εγώ άποψη, να μπορώ να λέω κάτι, ασχέτως αν ο άλλος συμφωνεί. Να μην είμαι δουλοπρεπής, να μη λέω ότι, αν το πω σ' αυτόν θα χαλάσει η γνώμη του για μένα, άρα, ας μην το πω για να μη χαλάσει η γνώμη του για μένα. Άρα, δεν έχω ελευθερία. Ελεύθερες προσωπικότητες. Δε θα σ' άρεσε να είσαι ελεύθερη προσωπικότητα; Να μπορείς ακόμα να διαφωνείς με κάποιον. Όσο άγιος και αν είναι αυτός, να πεις της γνώμη σου.

Μου 'πε ένα παιδί για τον πνευματικό του στο σχολείο: «μου είχε πει», λέει, «κάτι και, ενώ ήθελα να πω κάποια άλλη γνώμη, δεν την έλεγα». Αυτό δεν είναι υγιής σχέση. Όταν μπροστά στο Θεό, πάμε και λέμε τα παράπονά μας και τη διαφωνία μας και την άποψή μας και τον αγώνα μας, ότι: «εγώ, αυτό με δυσκολεύει, δεν το μπορώ, δεν το θέλω», να μπορείς να λες, να ανοίγεσαι, ώστε αυτό που θα κάνεις στη συνέχεια να είναι ελεύθερη επιλογή σου. Και να μην κάνεις καταπιεσμένες κινήσεις. Διότι αυτή η καταπίεση μαζεύεται, μαζεύεται, μαζεύεται και μετά γίνεται τοξίνες που αρρωσταίνουν το σώμα σου και την ψυχή σου. Το καταλαβαίνεις αυτό; Η νοσηρή σχέση με τα πράγματα του Θεού, αντί να φέρει υγεία ψυχής και σώματος — «εἰς ἴασιν», που λέει, «ψυχῆς τε καί σώματος» — φέρνει ασθένεια ψυχής και σώματος. Και επειδή είμαστε Πνευματικοί, επειδή είμαστε εξομολόγοι Ιερείς είμαστε σε θέση να τα πούμε αυτά τα πράγματα, γιατί τ' ακούμε από πολλές περιπτώσεις — που δε μπορούμε φυσικά να πούμε ποιος και τι, αλλά πολλά περιστατικά ανθρώπων που ακριβώς δεν έμαθαν, ενώ ζούσαν κοντά στο Θεό, δεν βοηθήθηκαν να αποκτήσουν τη δική τους προσωπικότητα κι έκαναν ζημιά στον εαυτό τους.

Τώρα θα μου πεις, ποιά είναι η χρυσή τομή, σ' όλ' αυτά. Δηλαδή, να 'χεις και προσωπικότητα, να 'σαι και ταπεινός να μην αποκοπείς και από το σώμα των αδελφών σου, να μην είσαι και απομονωμένος να 'σαι μαζί με όλους, όπως έλεγε ο πατήρ Ιερώνυμος της Αίγινας «Μαζίμε όλους αλλά και μόνος». Την ώρα που είσαι μαζί με όλους, να νιώθεις και μόνος Αυτή είναι η λέξη της δια-κρίσεως Αυτή είναι η διάκριση. Και φυσικά μην περιμένεις διάκριση με το που ξεκινάς Μην περιμένεις διάκριση αμέσως. Αυτό θα γίνει όσο γερνάμε, όσο ασπρίζουμε, όταν περάσουνε τα χρόνια, ε, τότε θα 'μαστε πιο σοφοί και συνετοί σ' όλα αυτά τα πράγματα. Ως τότε, ε, θα κάνουμε και λάθη. Ως τότε, θα λέμε και εμείς σαν τον Απόστολο Πέτρο: «Τι θα γίνει με τους άλλους; Τι θα κάνουν οι άλλοι;» και ο Χριστός πάλι θα μας λέει, «Τί πρός σε;». Τι σε ενδιαφέρει αυτό; Κοίτα εσύ να δυναμώσεις τη σχέση σου μαζί Μου· κοίτα εσύ να Μ' αγαπάς· κοίτα εσύ να προσπαθείς να κοιτάς Εμένα, να νοιάζεσαι για Μένα. Κοίτα εσύ να έχεις την ψυχούλα σου έτοιμη να Μου τη δώσεις Και νομίζω τότε θα μας πάρει ο Θεός. Όταν είμαστε αρκετά ώριμοι να αντέξουμε αυτό το μεγάλο ταξίδι, που για να το κάνει κανείς, επειδή είναι μοναχικό ταξίδι, γιατί λέει «ἂπρακτα καθικετεύει τά μάτια», όπου και να στρέψει τα μάτια, λέει, η ψυχή όταν φύγει απ' το σώμα· στους ανθρώπους, ακόμα και σε αγγέλους, λέει το τροπάριο. Παρόλο που λέμε ότι οι Άγγελοι μας βοηθούν μας βοηθούν, αλλά εκείνη η στιγμή, η ψυχή δείχνει, ας πούμε, και τη δική της ποιότητα. Τι μάζεψε. Πόσο δυνατή έγινε. Τότε θα μας πάρει ο Θεός, νομίζω. Όταν μάθουμε να στεκόμαστε μόνοι μας ενώπιόν Του. Με ταπεινή παρρησία και να Του πούμε: «Πάτερ ημών…». Είδες «Πατέρα μου…» αλλά (και) «Πατέρα μας» ταυτόχρονα. Όχι «Πατέρα μου…» — ότι αποκόβομαι απ' τους άλλους — αλλά Σε ονομάζω «Πατέρα, Πατέρα μου», αλλά νιώθω και την ενότητα με τους άλλους.

Αυτή η ώρα, εύχομαι, να αργήσει. Δηλαδή, εύχομαι να ζήσουμε όλοι πολλά χρόνια· αλλά εύχομαι παράλληλα τα χρόνια αυτά να μην περνούν απλώς έτσι· και η σημερινή η μέρα να μην περάσει απλώς έτσι, αλλά να κοιτάξεις να πάρεις τα στοιχεία και τα περιστατικά που θα σου φέρει ο Θεός να ωριμάσεις. Σήμερα θα δεις. Από το πρωί έχουν γίνει περιστατικά, αλλά δεν κατάλαβες το μάθημα. Θα σου στείλει ο Θεός μαθήματα τα οποία θα θέλουν να κάνουν την ψυχή σου πιο δυνατή. Μάθημα υπομονής το 'χασες το πρωί γιατί έχασες, ας πούμε, το λεωφορείο και νευρίασες. Μάθημα ταπείνωσης το 'χασες και αυτό, γιατί σου μιλήσανε στη δουλειά παράξενα και από μέσα σου έβριζες. Μάθημα αγάπης το κέρδισες αυτό, γιατί είδες κάποιον στο δρόμο, στα φανάρια και, ενώ είχες δώσει στα προηγούμενα φανάρια, είπες: «θα δώσω και σ' αυτόν. Δεν πειράζει». Μαθήματα είναι αυτή. Μαθήματα, που μακάρι να μην πηγαίνουν χαμένα· για όλους μας.