- Ён п'яны, стары! А каб я так жыў, ён жа яшчэ i п'яны!

- Паверце, мне неабходна...

- ...пазванiць... Ну канешне, дарагi... Вы чуеце, Арман? Прынясiце яму тэлефон...

- Ды вам што, павылазiла, не бачыце, што ён з глузду з'ехаў?! - абурылася дзеўка. - Лепш бы доктара паклiкалi!

- А вы ведаеце, дзе яго шукаць?

- Жыве тут адзiн на вулiцы Этуаль.

Але ўжо вяртаўся пасыльны, жвава паказваючы дарогу двум палiцэйскiм на веласiпедах. Усе расступiлiся. Палiцэйскiя схiлiлiся над Мэгрэ.

- Мне трэба пазванiць... - не сунiмаўся Мэгрэ.

Якая недарэчнасць! Цэлы вечар ён не адчуваў сябе п'яным, а вось цяпер язык яго заплятаўся, думкi блыталiся. I толькi адна была ясная i ўладная: яму трэба пазванiць...

Ён злаваў на сябе самога, што ў смешнай позе валяецца тут i не можа ўстаць, i мармытаў праз зубы:

- Палiцыя... паглядзiце ў бумажнiку... Квартал Сэн-Жорж... Трэба неадкладна пазванiць на Паўночны вакзал... Цягнiк на Брусель... Праз некалькi хвiлiн... У iх машына...

Адзiн з палiцэйскiх падышоў да газавага ражка, стаў праглядаць змесцiва бумажнiка.

- Ён праўду кажа, Жэрмен.

- Паслухайце... Трэба як найхутчэй... У iх ужо ёсць бiлет... Жанчына ў чорнай сукенцы, на шчацэ рубец... Адзiн з мужчын у клятчастым гарнiтуры. У другога перабiты нос...

- Злётай туды, Жэрмен!

Палiцэйскi пост быў непадалёк, на вулiцы Этуаль. Адзiн з палiцэйскiх ускочыў на веласiпед. Хлапчук не вельмi добра пачуў i запытаў:

- Ён шпег?

Мэгрэ зноў упаў нiцма, а адзiн з гулякаў, з цяжкасцю варочаючы языком, прагаварыў:

- А далiбожачкi, ён п'яны ў дымiну?

Раздзел VII

СМЕХ МАДАМ МЭГРЭ

Ён усё намагаўся адпiхнуць iх, але рука яго была вялая, без сiлы. Як упрасiць iх, каб яны пакiнулi яго ў спакоi? Хiба ён не ўмольваў iх? Ён i сам ужо не ведаў. У галаве яго месцiлася столькi думак, што ад гэтага яму было ажно нядобра.

Адно перакананне пераважала над усiм: неабходна, каб яму дазволiлi iсцi да канца. Да канца чаго? Божа мiлы! Як цяжка людзям паразумецца! Да канца!

А з iм вось абыходзiлiся, як з дзiцем цi як з хворым. I нават згоды яго не пыталiся. Яшчэ болей раздражняла тое, што яны вельмi голасна перагаворвалiся наконт яго, нiбыта былi няздольныя зразумець адзiн аднаго. I ўсё гэта толькi таму, што ён ляжаў на зямлi, як вялiкая раздаўленая кузурка? Вакол яго тапталiся ногi, - ну i што?! - Потым быў медпункт. Ён адразу сцямiў, што гэта медпункт, i стаў адбiвацца. Хiба, калi цябе стукнуць па галаве, ужо нельга абысцiся i без лякарнi?

Ён пазнаў цёмныя абрысы Бажонскай бальнiцы, пад'езд з такой яркай электрычнай лямпачкай, што ажно рэзала ў вочы; людзi спакойна прыходзiлi i выходзiлi, нейкi высокi малады чалавек у белым халаце выглядаў так, нiбы насмiхаўся над цэлым светам.

Хiба Мэгрэ не ведаў, што гэта проста ардынатар? Пакуль медсястра выстрыгала Мэгрэ на макаўцы валасы, практыкант плёў ёй усялякае глупства. Дзяўчыне надзвычай пасаваў белы халат. Па тым, як яны пераглядвалiся, Мэгрэ зразумеў, што медсястра i ардынатар былi закаханы адно ў аднаго.

Ён з усёй сiлы стрымлiваўся, аднак яго званiтавала - ад эфiру.

"Гэта ёй навука", - падумаў Мэгрэ.

Навошта яго прымушаюць пiць? Ён не хоча пiць. Яму неабходна падумаць. Хiба палiцэйскi-веласiпедыст не сказаў iм, што Мэгрэ - дэтэктыў i яму даручана выключна сур'ёзная справа?

Нiхто не верыў яму. Вось у чым загана камiсара палiцыi. Мэгрэ сам, ён здольны iсцi, ён не хоча, каб яго неслi! I мадам Мэгрэ - не лепшая! Чаму гэта яна, похапкам сцелючы пасцель, разрагаталася?

Не пярэчце, не пярэчце, яна смяялася! Гэткага нервовага смеху ён яшчэ не чуў.

Хiба ён мог паводзiць сябе iначай? Дайце яму падумаць. Падайце аловак i паперу. Не мае значэння, якi-небудзь шматок паперы. Дзякуй.

Уявiце, што гэта лiнiя - вулiца Шапталь... Яна вельмi кароткая... Добрая... Трошкi за гадзiну ночы, i анiкога на вулiцы...

Выбачайце, ёсць Дэдэ, за рулём свайго шэрага аўтамабiля. Заўважце, Дэдэ не заглушыў матора. Чаму? Мажлiвы дзве прычыны гэтага. Першая: што ён спынiўся толькi на некалькi хвiлiн. Другая, што ён намерваўся рушыць з месца без нiякiх затрымак. Бо машыну, асаблiва калi халаднавата - а ў красавiку ночы даволi золкiя, - цяжка завесцi з першага абароту.

Не перабiвайце, калi ласка! Вось гэта лiнiя, значыць, вулiца Шапталь. А маленькi квадрацiк на ёй - дом Бальтазараў. Так-так, Бальтазараў - гэтае прозвiшча болей адпавядае iсцiне, чым прозвiшча Жандро. Урэшце, усё гэта сям'я Бальтазараў, грошы Бальтазараў, драма Бальтазараў.

Раз машына Дэдэ стаiць ля гэтага дома, значыць, ёй трэба стаяць тут. Чаму? Хутчэй за ўсё, у ёй прыехаў граф i павiнен паехаць у ёй назад.

Справа дужа сур'ёзная. Не перабiвайце... I нi да чаго класцi яму на галаву немаведама што! Як i гатаваць вар на кухнi! Ён выдатна чуе, як на кухнi кiпiць вада. Няма чаго рабiць, дык кiпяцяць ваду, а гэта, урэшце, раздражняе, замiнае думаць.

Цi граф наведваўся да Элiз калi-небудзь у суправаджэннi Дэдэ? Як важна было б ведаць гэта! У процiлеглым выпадку, гэты вiзiт а гадзiне ночы быў вiзiт спецыяльны, з нейкай акрэсленай мэтай.

Чаму мадам Мэгрэ разрагаталася? Чым ён гэтакi смешны? Цi i яна таксама думае, што ён бавiўся з дзеванькамi?

Гэта Жустэн Мiнар спаў з Жэрменай. Канешне, яна не ўпусцiла яго, i яшчэ доўга будзе пагульваць з iм. А як жа Кармэн? Ён нiколi не бачыў яе. На свеце столькi людзей, якiх ён нiколi не бачыў.

Гэта несправядлiва. Раз ён вядзе сакрэтнае следства, то павiнен мець права сустракацца з усiмi на свеце, каб як след зразумець iх учынкi.

Вярнiце яму яго аловак. Вось гэты квадрат - пакой. Пакой Элiз, само сабой. Мэбля не мае значэння, нi да чаго маляваць мэблю. Яна толькi заблытае ўсё. Хiба толькi начны столiк, таму што ў шуфлядцы цi наверсе на столiку ляжыць рэвальвер.

Цяпер усё залежыць адно ад аднаго. Элiз спала цi не спала. Чакала яна графа цi не чакала яго? Калi спала, то мусiла дастаць рэвальвер з шуфлядкi.

Ды не цiснiце на галаву, чорт пабяры! Немагчыма ж думаць, калi на галаву ўскараскваюцца з бог ведае якiм грузам!

Няўжо настаў дзень? Хто гэта! У пакой зайшоў нейкi чалавек, маленькi лысы мужчына. Такi знаёмы твар!.. Але Мэгрэ не можа прыпомнiць, як завуць гэтага чалавека. Мадам Мэгрэ размаўляе шэптам. Потым яны запiхваюць Мэгрэ ў рот нейкую халодную рэч.

Злiтуйцеся, даражэнькiя!.. Ён мусiць вывесцi ўсiх на чыстую ваду, бо, калi ён трапiць у нерат, Элiз Жандро першая захiхiкае яму проста ў твар i ўпiкне, што ён бяссiльны зразумець iх свет, бо не з'яўляецца членам клуба Гоша.

Неабходна сканцэнтравацца на лесвiчнай пляцоўцы. Вось маленькi кружок гэта Элiз. У iхняй сям'i толькi жанчыны наследуюць характар старога Бальтазара, пустэльнiка з авеню дзю Буа. Стары сам так сцвярджаў, а хто ж лепей разбiраўся ў гэтым?

Дык вось: чаму яна кiдаецца да акна, расхiнае шторы i клiча на дапамогу?

Хвiлiначку, хвiлiначку, месье камiсар... Не забывайце пра Мiнара флейтыста, бо менавiта Мiнар парушыць планы...

Нiхто не паспеў выйсцi з дому, калi Мiнар пазванiў у дзверы, а менавiта тады, як ён вёў перагаворы з Луi, з лесвiцы данёсся мужчынскi голас: "Не марнуйце часу, Луi!"

I легкавушка Дэдэ рванулася з месца. Увага! Яна знiкла не назусiм. Толькi зрабiла круг вакол квартала. Значыць, Дэдэ некага чакаў.

Але вось ён вярнуўся. I што, ён толькi праехаў па вулiцы? Нiдзе не спынiўся? Цi сеў у машыну той чалавек, якога ён чакаў?

Чорт пабяры, хай пакiнуць яго ў спакоi! Ён не жадае болей пiць. З яго даволi! Ён працуе. Чуеце? Я працую!

Я ўзнаўляю ўсё ў памяцi!

Яму душна. Ён адбiваецца. Ён нiкому не дазволiць здзекавацца з яго, нават уласнай жонцы. Проста да слёз крыўдна. Яму сапраўды хочацца плакаць, гэта жорстка - так прынiжаць яго. Нельга пагарджаць iм i смяяцца з кожнага яго слова толькi таму, што ён сядзiць на тратуары.

Яму болей не давераць весцi следства. Яму ж i гэту справу даручылi без асаблiвай ахвоты. Хiба гэта яго вiна, што, дзеля таго каб даведацца, што ў людзей наўме, ты часам вымушаны пiць з iмi?