— Якой адсяклі галаву за здраду… — удакладніў занудлівы прафесар. — А ў скрутак, пазбаўлены камянёў, яе ператварылі жаўнеры Кромвеля, так?
— Дакладна так, — згадзіўся Шрэдэр. — На шчасце, нехта з іх аказаўся дастаткова сквапным, каб прыўлашчыць святую рэч, з якой павінны былі, як з іншых каронаў, нешта выплавіць.
— І цяпер святая карона дастанецца ягонай мосці князю Радзівілу, які мусіць стаць нашым наступным каралём? — падрахункаваў Пранціш.
— Усё ў волі Божай! — пабожна вымавіў Шрэдэр і пацягнуўся за келіхам, каб нарэшце ўзняць тост. Але Лёднік з поснай фізіяноміяй заявіў:
— Не хачу пакуль паганіць віном вусны, бо мару, каб яны дакрануліся да кароны святога Альфрэда і Эдуарда Спаведніка, першых хрысціянаў Брытаніі, якіх павінны шанаваць вернікі ўсіх хрысціянскіх канфесій.
— І мне таксама хочацца такога гонару, пан Шрэдэр! Як жа не скарыстацца магчымасцю дакрануцца да святыні! — ялейным голасам падтрымаў Баўтрамея ўвішны драгун, які зразумеў ягоную гульню. Зараз павінна высветліцца прапажа кароны, а сутыкнуць ілбамі ворагаў — самы лепшы шанец выратавацца самому…
Батыста ледзь не скрышыў зубы. Шрэдэр пастараўся схаваць незадаволенасць і павярнуўся да дзвярэй, ля якіх чакаў здаравучы слуга з бледным абыякавым абліччам…
Але маг ускочыў, быццам сапраўды з гарачых вуголляў:
— Я сам перахоўваў святыню, таму хутчэй яе знайду.
І рушыў да дзвярэй… І калі праходзіў за спінай пана Шрэдэра, зрабіў рэзкі, такі хуткі, што вока ледзь усочыць, рух рукой, як тады, калі гасіў на адлегласці свечку.
З усіх прысутных у зале штукарства Батысты заўважыў толькі Пранціш, бо сядзеў на рагу стала, праваруч ад Шрэдэра… Удар на адлегласці, які не толькі гасіць агонь, але пашкоджвае ўнутраныя органы.
Стары, не паспеў граф выйсці за дзверы, схапіўся за сэрца і пачаў асядаць на падлогу. Яго падхапіў слуга. Той, вядома, нават не западозрыў, што да хваробы пана мог быць датычны граф, які, не прыпыняючыся, прайшоў ад хворага далей, чым дастане рука, нават узброеная кінжалам. А вось Шрэдэр напэўна нешта зразумеў, бо кінуў на Батысту, які схіліўся над ім з клапатлівым выглядам, ненавісны позірк. Аднак гаварыць ужо не асабліва мог, толькі хрыпеў.
Лёднік, які таксама штось западозрыў, расшпіліў камзол старога, агледзеў грудзі, спіну — ніякіх слядоў…
— Прынясіце маю валізку з лекамі! І збярыце ўсе бутэлечкі са стала ў маім пакоі… — крыкнуў ён, і слуга пакрочыў у другое крыло будынка… Да прыступаў хворага ўсе звыклі, і вэрхалу ўзнімаць ніхто не збіраўся. А Батыста хуценька выцягнуў з-за пазухі старога канверт і кінуў у печку.
Граф стаяў, абапершыся абедзьвума рукамі аб цёплую зеленкаватую кафлю, нібыта назіраў праз цэглу, як у вантробах печкі агонь круціць у чырвоных пальцах паперу, і тая рассыпаецца на попел, і ў паставе мага адчувалася такая палёгка, як бы скінуў цяжар, што мусіў валачы на сабе доўгія мілі. А Пранціш між тым адчуў, што Шрэдэр укладае ў ягоную руку нейкую скамечаную паперку. Пальцы старога былі халодныя і вільготныя… Амаль нежывыя. Але вочы разумныя, хворы патрабавальна глядзеў на Вырвіча, і калі той забраў і схаваў у кішэню ўкладзеную у ягоную руку паперу, ухвальна прымружыўся.
Міхалішыўна трымала галаву паміраючага на каленях… Ёй і давялося закрыць яму вочы. Батыста стаяў, як смуткуючы святы… І Лёднік, упэўніўшыся, што ягонае майстэрства ўжо бескарыснае, ірвануўся да мага, схапіў таго за грудкі і заціснуў у кут за печкай.
— А ну кажы, паскуднік, дзе пан Рысь будзе зачытваць ліст Радзівіла! А то зараз усім скажу, што ты забіў старога і скраў карону!
Маг паспрабаваў вырвацца, але погляд Лёдніка як прыбіў яго да сцяны.
— Вам ніхто не паверыць, доктар! Хутчэй мне ўдасца ўсё зваліць на вас. Таму што ў людзей, якія прыплылі на караблі, загад — вас забіць! Гэта Шрэдэр угаварыў усыпіць вас з маладым панам ды забраць з сабою. А цяпер — вы нябожчыкі! Нават калі загубіце мяне — вам не ўратавацца!
Па калідоры нехта бег, відаць, вяртаўся слуга з валізай. Лёднік сціснуў горла мага мацней:
— Кажы, дзе будзе сход, і мы з Вырвічам зараз жа з’едзем!
Батыста быў баязлівец, але не дурань. Ён крыва пасміхнуўся і прамовіў:
— У Віленскай акадэміі, вядома. У нядзелю, пасля ўрачыстай службы.
Пранцысь аж застагнаў. Можна было і самім дадумацца! Дзе больш зручнае месца? Моладзь з усёй Рэчы Паспалітай, уся патрыятычна выхаваная…
— Мы яшчэ пабачымся, пан Батыста! — пагрозна сказаў Лёднік. — І барані вас Божа спаганяць злосць на ні ў чым не вінаватай кабеце.
Гідкая ўсмешка перакрывіла вусны італьянца.
— Трэба ж, адразу дваіх ахмурыла!
Тут ужо не вытрымаў Пранціш, але паспеў толькі, сыходзячы, страсянуць графа так, што пудра з парыка пасыпалася.
Каля цела Шрэдэра ўжо мітусіліся заклапочаныя слугі…
Цямнела, як быццам у паветры разлілі бутэльку атраманту. Да стайні, дзе доктар і Вырвіч паспешліва сядлалі коней, падыйшлі шасцёра, агонь паходні выхапіў з цемры іх абыякавыя, пасечаныя шнарамі абліччы. На жаль, тут не было альбанчыкаў, якім можна было штось патлумачыць, адны маракі са шхуны, найміты, якія проста выконваюць за грошы загады, не ўдаючыся ў іх слушнасць.
— Куды сабраліся, панове?
— Пан Шрэдэр даў нам тэрміновае даручэнне. Мы мусім ехаць да пана Рысі, папярэдзіць, што ў Віленскай акадэміі яго чакае пастка! — адрывіста прамовіў Лёднік.
— Ды я проста так пытаўся. Нам усё роўна, куды пан сабраўся і навошта. Бо гэта апошні прычал для карабля вашай мосці,—марак наставіў на Лёдніка шпагу.
— Ды ці не ўчыняць тую пастку сабраліся самі паны схізматыкі, — дадаў адзін з кампаніі, захутаны ў плашч з капюшонам, напэўна, пасланец ад езуітаў, больш пасвечаны ў справу.
А ў іх пісталеты, гэта кепска…
— А можа, напачатку паны папытаюцца ў графа Батысты, дзе карона святога Альфрэда, і чаму да яго прыязджаў пасланец ад Міхайлы Разанцава? — бязвінным голасам прамовіў Пранціш.
Чалавек у плашчы трохі разгубіўся і заазіраўся, нібы жадаючы сапраўды знайсці Батысту, да якога даверу было не больш, чым да схізматыкаў. І тут пачуўся стук капыт і грукат колаў — ад дому ірванула карэта, два ліхтары на ёй здаваліся балотнымі згубнымі агеньчыкамі, якія заводзяць у дрыгву. Воз са скрыняй, у якой на вуголлях таньчыла егіпецкая прынцэса, застаўся ў доме на дзюнах, пэўна, назаўсёды, і хто-небудзь з будучых гаспадароў доўга будзе ламаць галаву над прызначэннем жалезных шчытоў. А карэта, запрэжаная шасцю сытымі коньмі — Батыста відавочна падрыхтаваўся да ўцёкаў — імчала ў вечаровым змроку так, што дагнаць было немажліва, агеньчыкі ліхтароў усё аддаляліся. Пакуль людзі раіліся, што рабіць, а ім трэба ж найперш золата грузіць ды вывозіць, Лёднік агаліў шаблю, Пранціш узяў коней за аброці.
— Слова гонару, мы едзем ратаваць будучых кадэтаў! — пракрычаў драгун.
Але слова гонару тут значыла няшмат. Галоўнае, што ад’езд Батысты, які справядліва вырашыў, што былыя спадарожнікі яго таямніцы хаваць не стануць, зблытаў людзей Шрэдэра, частка пагналася за карэтай… А Вырвічу і Лёдніку давялося працярэбліваць шлях зброяй. Засвісталі кулі… І Вырвічу, калі ўжо ўскочыў на каня, апякло плячо.
Перавязаць толкам рану ўдалося толькі праз гадзіну, у лесе, навобмацак, бо ноч была цёмнай, як сумленне егіпецкага жраца.
І толькі нараніцу, калі ўжо валіўся ад стомы, болю і бяссоннай ночы, Пранціш змог пры святле, што скупа прасявалася праз хмары, прачытаць ліст, што пакінуў яму Шрэдэр. І нават ускрыкнуў ад узрушэння. Лёднік зараз жа забраў аркуш і толькі й змог вымавіць: «Вось падлюка…»
Бо ў тым лісце пан Батыста адчытваўся перад князем Геранімам Радзівілам пра сваё выступленне перад Аўгустам Трэцім. Аказваецца, падчас свайго сеансу магіі Батыста па замове князя мусіў караля атруціць. Хітра, з адцягнутым дзеяннем. Выпарыўся б атрутны газ з адтуліны ў магічным шары, у які зазірае кароль… Пачалася б лёгачная хвароба з разладжваннем страўніка… І праз які месяц — гамон.
Лысы і заіклівы князь Геранім шчыра лічыў сябе прыгажэйшым мужчынам краіны і самым вартым кароны рыцарам. Дзеля здзяйснення сваёй мары не пагарджаў звяртацца да містычных рэчаў, хоць ведзьмакоў караў сапраўды бязлітасна. Але забойства не ўдалося, кароль пасля візіту мага толькі паперхаў ды ў прыбіральні даўжэй пасядзеў… І зноў узяўся папяровых чалавечкаў выразаць, да чаго быў вялікі аматар. Батыста апраўдваўся тым, што кароль пабаяўся надта зблізу пабачыць сваю будучыню, і ў пакоі быў скразняк… Хаця, можа, і наблізіў сеанс магіі смерць манарха, бо апошнія гады Аўгуст быў зусім недалужны.